قاب بندی مسئله؛ راه طراحانه رویارویی با مسئله طراحی

در پژوهش های طراحی در سالهای اخیر به سازوکار شناختی طراحان و راه های دانستن و اندیشیدن آن ها توجه شده و در عین حال مطالعات خبرگی طراحی برای بررسی رفتار و اندیشیدن طراحان خبره رونق گرفته است. این مطالعات ضمن آنکه ابعاد واقعی تری از ماهیت طراحی و مسئله هایی که طراحان با آن سروکار دارند را به دست داده، تبعات مثبتی در حوزه آموزش طراحی داشته و مدلهای آموزشی به کار گرفته شده در کارگاه های طراحی را واقع گرایانه تر و موثرتر ساخته است. یکی از راهبردهایی که طراحان، در زمره فعالیتهای تعریف مسئله، در مواجهه با مسئله های باز و بدساختار طراحی به کار میگیرند و با اتکا به آن می توانند پیچیدگی های مسئله را اداره کنند، «قاب بندی مسئله» است. در مقاله حاضر که بخش اعظم آن مبتنی بر یافته های پژوهش دکتری نویسنده مسئول است، زمینه هایی که اهمیت مفهوم قاب بندی مسئله طراحی را توجیه می کنند، و نیز نقش و جایگاه این مرحله حساس و تعیینکننده در فرایند طراحی تبیین می شود. طراحان در قاب بندی مسئله، جنبه های مهم مسئله را برگزیده و با ایجاد ارتباط میان آن ها مسئله ای تازه تعریف می کنند و به آن پاسخ می دهند. سپس با تامل بر پاسخ خود و بررسی بازخوردهای آن، در صورت نیاز مسئله را دوباره قاب بندی می کنند. در این میان، «قاب اولیه»ی مسئله، به مثابه نخستین بازنمایی ذهنی طراح از مسئله، تشخیص مهمترین جنبه های مسئله در نخستین رویارویی وی با مسئله است و در مقاله حاضر به مثابه عنصری بسیار تاثیرگذار بر ادامه مسیر فرایند طراحی و برایند آن معرفی می شود.