نمادشناسی محراب در عرفان و هنر اسلامی

موضوع قبله یابی از مسایل مهم در آداب اهل عرفان است. محراب به عنوان مرکزی که رو به سوی کعبه دارد، دارای ارزش های بصری و معنایی ویژه ای است. هنرمندان اهل عرفان، محراب را با آرایه های رمزآمیز گل ها و گیاهان آذین بندی می کنند؛ زیرا محراب به منزله ی دروازه ای است که انسان به واسطه آن قدم به جهان مینوی و باغ بهشت می گذارد. این رموز، سایه هایی از حقایق بالاتر هستند، به همین دلیل از روشنی و وضوح کامل برخوردار نیستند، از این رو، در خلق آن از کاربرد تفکر در بالاترین صورتش بهره گرفته شده است. محراب برای عارف مکان، اقامتگاه و مسکن شهود و اشراق است. در این بررسی سعی خواهد شد تا به روش کتابخانه ای، به این پرسش پاسخ داده شود: ارتباط بین عرفان و هنراسلامی چیست؟ و معنا چگونه با زیبایی های بصری محراب تلفیق و خود را نمایان می کند؟
به این ترتیب مشخص خواهد شد که پیدایش اثر هنری، مستلزم گذار از نیستی به هستی - از ظاهر به باطن - است و این مسئله به وضوح خود را در خلق محراب جلوه گر می کند؛ زیرا تمامی آرایه ها و رنگ ها برای بیان معنای عرفانی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند تا زمینه ساز شهود حق گردند.