ارزیابی تحمل تنش خشکی در لاین های امیدبخش سورگوم علوفه ای (Sorghum bicolor L. Moench)

به منظور بررسی تحمل تنش خشکی در لاین های امید بخش سورگوم علوفه ای، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به مدت دو سال زراعی( 1390 و1391) اجرا شد. در این پژوهش، عامل اصلی آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 60 ،120 و180 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر) و عامل فرعی لاین های امیدبخش سورگوم علوفه ای در پنج سطح (KFS2، KFS3، KFS12، KFS17 و KFS18)، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات نشان داد که عملکرد علوفه خشک و تر و ارتفاع بوته در سطوح آبیاری دارای اختلاف معنی دار بودند. در تیمار تنش شدید (180 میلی متر تبخیر؛ IR3)، لاین های KFS3، KFS2 و KFS18 به ترتیب با میانگین عملکرد 3/112، 5/97 و 9/95 تن در هکتار، بیشترین عملکرد علوفه‏تر را داشتند. شاخص های تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین تولید (MP) با همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد علوفه در شرایط تنش و بدون تنش، به عنوان معیارهای مناسب جهت شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی شناخته شدند. لاین KFS3 با بالاترین مقدار STI (18/1) در نمودار بای پلات در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت به خشکی پایین قرار گرفت. نتایج حاصله از نمودار چند متغیره بای پلات و همبستگی شاخص ها با عملکرد علوفه‏تر در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد که شاخص هایMP ،GMP و STI نسبت به سایر شاخص ها در پیش بینی عملکرد از اهمیت بالایی برخودار هستند و با استفاده از این شاخص ها می توان ژنوتیپ های متحمل را بهترگزینش کرد. این شاخص ها با همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد علوفه در شرایط تنش و بدون تنش، به عنوان معیارهای مناسب جهت شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش تعیین شده و لاین KFS3 به عنوان مناسب ترین لاین در شرایط تنش خشکی شناخته شد.