تغییر و تحول خاک های تشکیل شده از مواد مادری رسوبی مختلف در ناودیس شیخ، شمال شرق بجنورد

به منظور مطالعه تاثیر ویژگی های سنگ مادر بر ویژگی های خاک، تنوعی از سنگ های رسوبی از شش سازند در ناودیس شیخ)شمال شرق بجنورد(انتخاب گردیدند که شامل سنگانه (شیل)، آب دراز و کلات (سنگ های آهکی) پسته لیق (سنگ رس)، خانگیران (ماسه سنگ) و نئوژن (مارن گچ دار) می باشند و مکان حفر خاکرخ ها بر روی پایدارترین سطوح ژئومورفیک موجود بر روی سازند ها و به گونه ای انتخاب گردید که خاک ها بیشترین وابستگی را به سنگ مادر زیرین خود داشته باشند. بجز خاکرخ های مطالعه شده بر روی سازندهای کلات و آب دراز که بر روی شیب کناری حفر شده اند، سایر خاکرخ ها بر روی قله شیب حفر شدند. مقایسه تکامل خاک های حاصل از سنگ های آهکی نشان می دهد که درجه تکامل آنها متاثر از تفاوت نوع سنگ های آهکی می باشد؛ همچنین وجود ذرات درشت کوارتزی در ماسه سنگ و نبود کانی های قابل هوادیدگی محدودیت اصلی برای تحول خاک از ماسه سنگ است. نتایج نشان می دهد که تکامل خاک از سنگ های مادری ریز بافت شامل شیل، سنگ رس و مارن گچی متاثر از مقدار و نوع کانی های رسی و نیز مقدار گچ می باشد به طوری که فراوانی اسمکتیت به همراه درصد زیاد رس موجب تشکیل خاک های ورتی سول بر روی سنگ رس شده است در حالی که با وجود اسمکتیت قابل توجه، حضور مقدار زیاد گچ در خاک های حاصل از مارن های گچی موجب تعدیل انبساط و انقباض و مانع تشکیل ورتی سول می شود. نتایج نشان می دهد که پایداری زمین نما، استعداد خوب هوادیدگی و ترکیب کانی های رسی موجود در شیل از مهم ترین عوامل تشکیل خاک های عمیق تر و با تکامل بیشتر بر روی شیل های سازند سنگانه) می باشند.