واکاویی جامعه شناختی مصرع: «تمدنون اویدوخ یالان سوزونه» و تبیین همسویی نگرش استاد شهریار با نظریه پردازان انتقادی معاصر نسبت به مدرنیته

تمدنی که بعد از عصر روشنگری در دنیای غرب شکل گرفت و با گسترش نظام جهانی به دیگر مناطق نیز سرایت کرد، درکنار تغییر و تحولات مثبتی که در عرصه های مادی و معنوی حیات انسانی و ساختارهای سیاسی اقتصادی جوامع پدید آورد، لطمات و زیان های سنگینی نیز بر هویت تاریخی، فرهنگی و ساختارهای ارزشی آنها وارد ساخت. بی هویتی، بیگانگی از خود و ارزشهای ذاتی انسانی، جنگها و فجایع انسانی، تنزل جایگاه و مرتبه انسان به حد کالاهای تولیدی و در یک کلام تغییر ماهیت نظام های اجتماعی از جمله پیامدهای مدرنتیه بودند که واکنش تند و انتقادی اندیشمندان و مصلحان اجتماعی را برانگیخت. اندیشمندان و جامعه شناسان و فیلسوفان و اهالی فضل و فرهنگ هریک بخشی از صدمات و لطمات تمدن جدید بر پیکره جوامع انسانی را برگرفته و به افشاگری پرداختند. استاد محمدحسین شهریار نیز به عنوان فردی از آحاد فرهیخته و روشن ضمیر جامعه خود نسبت به پیامدهای زیان بار مدرنیته به تاریخ و فرهنگ و هویت بومی ملی خود بی تفاوت نبود و با تکیه بر بینش و بصیرت خود و ضمن مواجهه مثبت و منصافانه با وجوه ارزنده تمدن جدید، جامعه خود را از نسبت به تبعیت و دنباله روی کورکورانه از تمدن جدید و شیوه های آن هشدار می داد و آنها را از نیرنگ و فریبکاری آن بر حذر می داشت؛ مواردیکه با شواهد مثالی لازمه در ادامه مقاله آورده شده اند.