توزیع شکل های فسفر در خاک های جنگلی کلاردشت

فسفر از عناصر اصلی مورد نیاز گیاه می باشد که به شکل های مختلف شیمیایی و بیوشیمیایی در خاک دیده می شود، به همین دلیل فسفر مستعد اثرپذیری از فرآیندها و شرایط خاکسازی می باشد. در این پژوهش با هدف بررسی اثر فرآیندهای خاکسازی بر توزیع شکل های فسفر و قابلیت فراهمی آن 8 نیمرخ خاک در اراضی تحت پوشش جنگلی منطقه کلاردشت حفر و مطالعه گردید. فسفر فراهم (Pav)، فسفر کل (TP)، فسفر آلی (OP)، فسفر معدنی (MP) به اضافه 8 شکل مختلف فسفر معدنی در افق های ژنتیکی خاک اندازه گیری شد و همبستگی این شکل ها با یکدیگر و نیز پارامترهای فیزیکوشیمیایی در نیمرخ های خاک بررسی گردید. نتایج نشان داد فرآیندهای خاکسازی اثرات قابل توجهی بر توزیع شکل های مختلف فسفر دارند. فسفات های آهن (Fe-P) و آلومینیوم (Al-P) همبستگی مثبت و معنی داری با فسفر قابل استخراج با اگزالات آمونیوم (Pox) داشتند که ممکن است نمایانگر استخراج فسفر هم رسوبی شده با اکسیدهای آهن و آلومینیوم دارای تبلور ضعیف (از طریق انحلال) و یا فسفر جذب شده توسط این اکسیدها (از طریق تبادل لیگاند و آنیونی) باشد. این شکل های با تبلور پایین و همچنین اکتا کلسیم فسفات (Ca8-P) و فسفر محبوس (Oc-P)، همبستگی مثبت و معنی داری را با درصد رس نشان دادند که اتصال این ترکیبات به ذرات رس در طی واکنش های شیمیایی مختلف و انتقال همزمان (co-migration) این ترکیبات و ذرات رس در طی فرآیند انتقال مکانیکی ذرات ریز (lessivage) و شستشو و رسوب مجدد (eluviation-illuvation) را محتمل می سازد. فسفر معدنی لبایل (LPi) و نسبتا لبایل (MLPi) همبستگی معنی داری با فسفر قابل دسترس نداشتند اما فرم آپاتیت همبستگی معنی داری با فسفر قابل دسترس داشت که می تواند در اثر تخلیه فسفر توسط گیاهان، میکروارگانیسم ها از افق های سطحی خاک و علاوه بر آن انتقال عناصر به قسمت های پایین تر نیمرخ خاک باشد که در نتیجه آن از منابع مقاومی مثل آپاتیت برای تامین فسفر استفاده می شود. این در حالی است که بیشترین همبستگی بین فسفر قابل دسترس، فسفر آلی و کربن آلی مشاهده شد که به همین دلیل فرآیند اضافه شدن بقایای گیاهی و چرخه جذب-بازگشت فسفر توسط گیاه (littering) و هوموسی شدن و فرآیندهای جانبی آن مهم ترین فرآیند موثر بر فسفر قابل جذب (Pav) تلقی گردید.