اثر ورمی کمپوست دامی و زباله شهری بر تغییرات فسفر از منابع فسفاته در یک خاک آهکی

بررسی فراهمی فسفر در طول زمان و نقش مواد آلی در فراهمی آن در خاک، برای مدیریت مصرف کودهای شیمیایی و آلی حاوی فسفر مهم می باشد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر دو نوع ورمی کمپوست (ورمی کمپوست دامی (SMV) و ورمی کمپوست زباله شهری (MWV)) بر فراهمی فسفر، جزء بندی و گونه های معدنی آن در یک خاک لوم شنی آهکی تیمار شده با مقادیر 0 و 20 کیلوگرم فسفر بر هکتار، از سه منبع کودشیمیایی (خاک فسفات (RP)، دی آمونیوم فسفات (DAP) وسوپرفسفات تریپل (TSP)) در طول 90 روز انکوباسیون انجام شد. به منظور مطالعه سرعت کاهش فراهمی فسفر در طی زمان، داده های فسفر آزاد شده از خاک ها بر معادله توانی برازش داده شدند. شاخص اشباع و گونه های فسفر معدنی محلول در روز اول و نودم از انکوباسیون، به کمک برنامه گونه بندی ژئوشیمیایی MINTEQ به دست آمد. در روز نودم بین مقدار فسفر فراهم آزاد شده از خاک حاوی سوپرفسفات تریپل تیمار شده با ورمی کمپوست زباله شهری و در خاک حاوی دی آمونیوم فسفات تیمار شده با هر دو نوع ورمی کمپوست، تفاوت معنا داری (05/0p ) با مقدار فسفر فراهم آزاد شده در خاک شاهد مشاهده شد. در بقیه تیمارها تفاوت معناداری مشاهده نشد، که نشان دهنده پتانسیل بالای تثبیت فسفر در خاک مورد مطالعه می باشد. سرعت تغییر شکل فسفر (ضریبb در معادله توانی)، در دامنه 059/0- میلی گرم بر کیلوگرم در روز )خاک تیمار شده با ورمی کمپوست دامی( تا 140/0 - میلی گرم بر کیلوگرم در روز )خاک دارای کود سوپرفسفات تریپل( به دست آمد. بالاترین مقدار پارامتر a معادله توانی، در خاک های حاوی دی آمونیوم فسفات و سوپرفسفات تریپل تیمار شده با ورمی کمپوست زباله شهری مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد، کاربرد هر دو نوع ورمی کمپوست همراه با هر سه نوع کود شیمیایی فسفره، در مقایسه با کاربرد کود های شیمیایی به تنهایی، باعث کندتر شدن سرعت کاهش فراهمی فسفر در خاک می شود. فراهمی فسفر در خاک های تیمار شده با ورمی کمپوست زباله شهری نسبت به خاک های تیمار شده با ورمی کمپوست دامی بیشتر بود. نتایج جزء بندی نشان داد که جزء پیوندی با کربنات کلسیم و جزء باقیمانده به ترتیب در روز اول و نودم انکوباسیون، جزء های غالب فسفر می باشند و انحلال کانی آپاتیت رهاسازی فسفر را کنترل می کند. یون-HPO42 گونه معدنی غالب فسفر در خاک های مورد مطالعه در طول دوره انکوباسیون به دست آمد.