کانسار روی و سرب پیچمتو، شمال باختر شاهرود: مطالعات کانی شناسی، میانبارهای سیال و ایزوتوپی (C، O، S)

کانی سازی سرب و روی در کانسار پیچمتو در فاصله 38 کیلومتری شمال باختری شاهرود و در پهنه ساختاری البرز خاوری در سنگ های آهکی سازند لار به سن ژوراسیک پسین رخ می دهد. کانی زایی سرب و روی به شکل عدسی و رگه ای در نتیجه جانشینی و پرکنندگی فضاهای خالی و شکستگی های سنگ میزبان جایگیر شده است. مطالعات سنگ نگاری و کانی شناسی نشان می دهد که اسمیت سونیت، کالامین، گالن و سروسیت کانه های اصلی سازنده کانسنگ، و کلسیت، دولومیت، آراگونیت، اکسیدهای آهن، کوارتز و کانی های رسی کانی های باطله کانسار را تشکیل می دهند. دگرسانی سنگ دیواره شامل تبلور دوباره، دولومیتی شدن و برشی شدن است. مطالعه میانبارهای سیال در کانسار پیچمتو نشان می دهد که این میانبارها، آبگین دوفازی (L + V) غنی از مایع و غنی از گاز هستند. دمای ذوب یخ اندازه گیری شده در میانبارهای سیال میان 8/19- تا 3/8- درجه سانتی گراد تغییر می کند. شوری میانبارهای سیال از 12 تا 22/22 با میانگین 41/15 درصد وزنی معادل NaCl است. دماهای همگن شدگی میانبارهای سیال در کانسار پیچمتو در محدوده دمایی گسترده ای از 70 تا 220 با میانگین 176 درجه سانتی گراد جانمایی شده است. محدوده شوری و دمای همگن شدگی میانبارهای سیال نشان می دهد که سیال کانی ساز در کانسار پیچمتو از شوراب های حوضه ای منشا گرفته است. مقادیر δ34S برای 2 نمونه از گالن در کانسار پیچمتو 6/15+ ‰ و 2/16+ ‰ است. این مقادیر نشان می دهد که سولفات آب دریا محتمل ترین منشا گوگرد است. گوگرد احیا شده به احتمال بسیار زیاد از راه احیاشدگی ترموشیمیایی سولفات تامین شده است. مقادیر δ13C در کانی کلسیت 16/4- ‰ و 17/9- ‰ است. مقادیر δ18O در نمونه های کلسیت 6/2 ‰ و 8/0‰ را نشان می دهد. مقادیر δ18O کلسیت با ترکیب ایزوتوپی اکسیژن آب دریای فانروزوییک همپوشانی دارد و احتمالا نشان دهنده مشارکت مهم آب دریای فانروزوییک در سیال کانی ساز است. مقادیر منفیδ13C نمونه های کلسیت نشان می دهد که مواد آلی موجود در سنگ های میزبان به طور مهمی در سیال گرمابی دخالت داشته است. مقدار δ13C و δ18O در کانی اسمیت سونیت به ترتیب 21/7- ‰ و 41/3- ‰ است. سبک بودن ترکیب ایزوتوپی کربن در کانی اسمیت سونیت نشان دهنده منشا ثانویه آن و تاثیر آب های جوی و آب های محتوی CO2 مشتق از تجزیه مواد آلی در تشکیل این کانی است. کانسار پیچمتو را می توان از دیدگاه جایگاه زمین ساختی، نوع سنگ میزبان، دگرسانی سنگ دیواره و منشا سیال ها و مواد کانی ساز با کانسارهای سرب و روی نوع دره می سی سی پی (MVT) مقایسه کرد که در دو مرحله اولیه (تشکیل سولفیدها) و ثانویه (تشکیل کربنات ها و سیلیکات ها) تشکیل شده است.