جلوه گری و هویدایی آموزه های شیعی در معماری مقابر دوره قاجار آذربایجان غربی

در شکل گیری معماری هر دوره از ادوار تاریخی ایران، علاوه بر عواملی همچون وضعیت جغرافیایی، اقلیم، فرهنگ و... ، آموزه ها و احکام دینی نیز به نوبه خود تاثیری مستقیم در سبک ها و ویژگی های آن دارد. این تاثیرات در بناهای مذهبی، خصوصا در معماری بناهای آرامگاهی خود را بیشتر نمایان گر می سازد و باید گفت که دو مقوله مذهب و معماری در ارتباط کامل با یکدیگر قرار دارند و آنها را می توان امری جدایی ناپذیر از یکدیگر به شمار آورد. پژوهش حاضر که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است، به منظور تبیین و شناسایی میزان تاثیر آموزه ها و احکام شیعی در معماری و هنرهای وابسته به آن در مقابر مربوط به اهل تشیع دوره قاجار آذربایجان غربی به انجام رسیده و در این راستا اهداف زیر را دنبال می کند:1. میزان تاثیر آموزه های مذهب تشیع در ویژگی های معماری و تزئینات بناهای آرامگاهی آذربایجان غربی
2. ارتباط بین آموزه ها و احکام شیعی و هنر و معماری مقابر آذربایجان غربی
بررسی ها نشان می دهد که: شیعیان به بناهای آرامگاهی خصوصا امام زادگان به مثابه مساجد می نگرند و حضور این دسته از بناها را در معماری اسلامی با توجه به نوع آموزه ها و احکام خود، امری بدیهی می پندارند. به طور کلی مذهب شیعه مهمترین تاثیرات را در کمیت و کیفیت معماری و تزئینات بناهای آرامگاهی دارد و همانطور که در بررسی مقابر شیعی آذربایجان غربی مشخص گردیده، این آموزه ها به طور آشکاری در احداث این دسته از بناها و تداوم حیات آن ها در طی ادوار؛ همچنین در حضور عناصر و مشخصه های معماری مقابر منطقه از جمله: کاربرد مناره ها، استفاده از ضریح و منبر درون مقبره، به کارگیری شعائر مذهبی و کتیبه هایی با مضامین شیعی، اوج استقاده از تزئینات مفصل کاشیکاری، آیینه کاری و گچبری و... و حتی در وسعت این بناها نیز تاثیرات خود را نشان می دهد.