چالش های سازهای گلخانه ها در ایران

در سالهای اخیر، ساخت گلخانه ها برای تولید محصول های کشاورزی به دلیل امکان کنترل عامل های تاثیرگذار بر محیط مانند تغییرهای دمایی، جلوگیری از پدیده های سرمازدگی و گرمازدگی، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، امکان کاربرد مناسب کود و سم، امکان تولید در خارج از فصل و نیز افزایش کمیت و بهبود کیفیت محصول، جایگاه ویژهای به این نوع از تولید بخشیده و کشت گلخانه ای در حکم یک روش تولید متفاوت با بهره وری بالا رو به گسترش است. در اصل،گلخانه های تجاری با هدف تولید انبوه و اقتصادی انواع گیاهان زینتی، سبزی ها، صیفی ها و میوه ها ایجاد میشوند. به منظورآماده شدن شرایط محیطی مناسب درون گلخانه ها، گزینش محل مناسب، نوع سازه، پوشش و وسایل بهکار رفته در آنها، مدیریت و چگونگی بهره برداری از گلخانه ها اهمیت اساسی دارند. مساحت غیراقتصادی، جهت جغرافیایی نادرست ساخت گلخانه ها، ابعاد هندسی نامناسب، سطوح تهویه ای نامناسب نسبت به مساحت گلخانه ها، مکان قرارگیری نامناسب دریچه های تهویه، استفاده از مصالح و پوشش های غیراستاندارد، مستحکم نبودن سازه ها در برابر عامل های محیطی مانند باد و برف و کمدوامی سازه ها را می توان از مشکل های عمده در برخی از سازه های گلخانه ای کشور نام برد. این مشکل ها باعث کاهش قابلیت کنترل عامل های محیطی و در نتیجه،کاهش بهره وری در تولید گردیده اند. در این نوشتار، همراه با ارایه و واکاوی شاخص های فنی سازهای مورد نیاز در گلخانه ها برای رسیدن به کمینه استانداردهای لازم، نتایج بررسی موردی انجام شده در سال 1392در سه استان خوزستان، بوشهر و فارس ارائه شده اند. نتایج این بررسی نشان از آن داردکه بیشتر گلخانه های احداث شده در استان خوزستان در حد و اندازه استاندارد نبوده و با معیارها و مبانی مهندسی همسو نیستند. همچنین؛ همراه با ضعف موجود در بیش از نیمی از سازه های بررسی شده استان بوشهر، تفاوتهای سازهای و وسایل کنترلی مشاهده شده در گلخانه های این استان کم است و معنی دار نیستند. به تازگی، استفاده از گلخانه های استان بوشهر برای تولید نشای سبزی و صیفی و نیز نهال بارده و ارسال آنها به دیگر استان های کشور معمول شده است. این نوع کاربری، ضعف سازهای و وسایلی گلخانه های موجود در استان بوشهر را تا حدی تعدیل کرده است. از سوی دیگر، تفاوت های سازهای و وسایل کنترلی مشاهده شده در گلخانه های بررسی شده استان فارس نیز کم بود و معنی دار نبودند، در ضمن ضعف شاخص های فنی یاد شده در حدود نیمی از سازه های گلخانه ای این استان با توجه به گوناگونی اقلیمی آن مشهود بود.