بررسی تغییرات مکانی پراکنش سرب و کادمیوم با استفاده از تکنیک های زمین آمار و GIS (مطالعه موردی: اراضی اطراف مجتمع فولاد مبارکه)

افزایش جمعیت و در نتیجه افزایش روزافزون نیازهای بشری منجر به گسترش روزبه روز صنایع شده و مدیریت نادرست بخش های صنعتی منجر به آلودگی هر چه بیشتر اراضی و در نتیجه آسیب های جبران ناپذیر به طبیعت و موجودات زنده می گردد. لذا بررسی نقش مراکز صنعتی در آلودگی خاک یکی از مهم ترین اقدامات در زمینه کنترل آلودگی ها است.
مجتمع صنعتی فولاد مبارکه نیز از این امر مستثنا نبوده، بدین منظور اراضی اطراف مجتمع فولاد مبارکه اصفهان انتخاب و در یک شبکه منظم km 2 در یک بافر km 10 اقدام به نمونه برداری از خاک سطحی گردید. تعداد 49 نمونه از نقاط مختلف برداشت شد. پارامترهای خاک از جمله بافت، اسیدیته و شوری اندازه گیری شد و همچنین میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم نیز با استفاده از دستگاه جذب اتمی شعله اندازه گیری گردید.
آنالیز داده ها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با استفاده از تکنیک های زمین آماری نشان داد که داده ها نرمال هستند و با توجه به میزان RMS (Root mean square) کمتر مدل کروی مدلی مناسب برای بررسی تغییرات مکانی سرب و کادمیوم است. بیشترین و کمترین میزان غلظت سرب به ترتیب mg/kg 50/88و mg/kg 26/71و برای کادمیوم نیز mg/kg 6 و mg/kg 1/26 بوده است. نتایج همچنین گویای آن است که بین غلظت عناصر مذکور و ویژگی های خاک ارتباط معنی داری وجود ندارد (0/05P-value>)؛ اما بین غلظت دو عنصر با یکدیگر ارتباط معنی داری دیده شد (0/001P-value<) همچنین نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده آن است که جهت باد غالب نقش مهمی در پراکنش سرب و کادمیوم در منطقه مورد مطالعه داشته است.
نتایج بدست آمده نقش مجتمع صنعتی در آلودگی محیط را نشان می دهد. چرا که کانون اصلی سرب در شرق و جنوب غربی کارخانه فولاد مبارکه و برای کادمیوم نیز در شرق و غرب کارخانه بوده است. لذا انجام اقدامات مدیریتی و پایش دقیق تر جهت حفاظت از محیط زیست در صنعت مذکور الزامی است.