تاثیر کاربرد برخی بقایای گیاهان زراعی و تفاله شیرین بیان و بیوچار حاصل از آن ها بر وضعیت پتاسیم یک خاکی آهکی

استفاده از ترکیب های آلی مختلف در کشاورزی ارگانیک می تواند سبب تغییر در وضعیت عناصر مورد نیاز گیاه در خاک های دچار کمبود گردد. خاک های مناطق خشک ایران دارای مقدار قابل توجهی پتاسیم قابل استفاده هستند که با کشاورزی فشرده مقدار آن ها در حال کاهش می باشد. مقداری از این کمبود می تواند با کاربرد ترکیب های آلی مختلف در کشاورزی ارگانیک جبران گردد.
برای انجام این پژوهش، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با کاربرد چهار ماده آلی گیاهی و بیوچار حاصل از آن ها در یک خاک آهکی و تاثیر آن بر مقدار شکل های مختلف پتاسیم انجام شد. مقدار 3 گرم کاه گندم، کاه ذرت، سبوس برنج و تفاله ریشه شیرین بیان و بیوچار حاصل از آن ها به 100 گرم از یک خاک لوم رسی آهکی اضافه گردید و نمونه ها به مدت 90 روز در دمای 2±22 درجه سلسیوس و 50 درصد رطوبت اشباع گردید. نمونه های خاک، هواخشک و الک شد و pH، قابلیت هدایت الکتریکی و مقادیر پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی، قابل استخراج با اسیدنیتریک و مقدار پتاسیم آزاد شده از کانی های خاک اندازه گیری گردید.
نتایج نشان داد که کاربرد مواد آلی گیاهی، pH خاک را تغییر نداد اما بیوچار سبب افزایش pH خاک گردید (میانگین 07/0). قابلیت هدایت الکتریکی خاک با کاربرد کاه گندم و ذرت افزایش یافت و تبدیل مواد آلی گیاهی به بیوچار شوری خاک را بیشتر افزایش داد. تفاله ریشه شیرین بیان و بیوچار آن تاثیری بر مقدار شکل های مختلف پتاسیم نداشتند اما سایر مواد آلی گیاهی و بیوچار حاصل از آن ها سبب افزایش پتاسیم قابل استخراج با اسیدنیتریک، محلول و تبادلی شدند و ترتیب این افزایش به صورت کاه گندم > کاه ذرت > سبوس برنج بود. به طور میانگین، بیوچارها نسبت به مواد آلی گیاهی افزایش بیشتری را در مقدار پتاسیم محلول، تبادلی و قابل استخراج با اسیدنیتریک نشان دادند (به ترتیب 212، 269 و 286 میلی گرم بر کیلوگرم). پتاسیم غیرتبادلی با کاربرد مواد آلی گیاهی و بیوچار آن ها (به جز کاه ذرت) تغییری نیافت. کاه گندم، کاه ذرت و سبوس برنج سبب آزادسازی به ترتیب 286، 217 و 146 میلی گرم بر کیلوگرم و بیوچار کاه گندم، کاه ذرت و سبوس برنج سبب آزادسازی به ترتیب 637، 429 و 290 میلی گرم بر کیلوگرم پتاسیم از ساختمان کانی های پتاسیم دار خاک شدند که این می تواند در نتیجه تاثیر ملکول های آلی و کاتیون های معدنی موجود در ترکیب ها بر تجزیه کانی ها و آزادسازی پتاسیم از آن ها باشد.
به طورکلی می توان نتیجه گیری کرد که کاربرد مواد آلی گیاهی و بیوچار حاصل از آن ها می تواند تاثیراتی شگرف بر وضعیت پتاسیم خاک و رفع کمبود این عنصر داشته و در این میان نقش بیوچار به مراتب مهم تر از مواد آلی اولیه می باشد. از طرف دیگر افزایش شوری و pH خاک به ویژه در خاک های آهکی مناطق خشک باید در نظر گرفته شود.