رویه های به گفتمان درآوردن نحوه پوشش زنان پس از انقلاب اسلامی

تصور رایج درباره وضعیت پوشش زنان پس از انقلاب اسلامی نزد اغلب منتقدان سیاست های حجاب این است که طی سه دهه اخیر، نظام سیاسی صرفا با تکیه بر سازوکارهای سرکوب به تحمیل پوشش دلخواه خود - پوششی که برگرفته از دستورات مندرج در متون دینی است - مبادرت ورزیده است؛ تصوری که با بدیهی فرض کردن سرکوب زنان در حوزه پوشش، نه تنها مکانیسم هایی را که در این زمینه عمل کرده از نوع سرکوب قلمداد می کند، بلکه بر آن است تا با توسل به گفتمان مخالف، مانع از پیشروی ساز و کارهایی شود که تا به امروز موانع چندانی بر سر راه خود تجربه نکرده اند. اما به نظر می رسد که مسئله زا کردن نحوه پوشش زنان در دهه منتهی به انقلاب و پس از آن، اغلب به واسطه گفتمان و در گفتمان صورت گرفته است؛ آن هم نه صرفا یک گفتمان خاص، بلکه شبکه ای از به گفتمان درآوردن های متنوع که ریشه در کانون های مختلف تولید گفتمان و قدرت داشته است؛ به گونه ای که گاه تلاش برای محو نشانه های رژیم پیشین بوده که حجاب را به گفتمان درآورده، گاه جنگ بوده که حجاب را در پیوند با گزاره های مربوط به ایثار و شهادت تحت تعقیب گفتمانی قرار داده، گاه پیچیدگی جمعیت و سعی در وقوف بر نظم پذیری خاص آن بوده که میل به فراهم آوردن دانشی از حجاب را زنده کرده و به تولید گفتمانی علمی درباره آن منجر شده، و گاه هم نگرانی از اثرات تکنولوژی های مولد حجاب بوده که سخن گفتن از آن در قالب گفتمان تهاجم فرهنگی را سبب گشته است و در این اواخر هم گفتمان جامعه مدنی و بعدتر، گفتمان خردتر مد بوده که حجاب را احاطه کرده است. در هر صورت یک چیز مسلم است و آن اینکه حجاب در متن همین گفتمان ها است که واقعیتی اجرایی پیدا کرده است و نه به واسطه ساز و کارهای سرکوب.