عوامل موثر بر استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد در نظارت بر عملکرد دولت در فرایند توسعه محلی

سازمان های مردم نهاد از جمله ظرفیت های عظیم مردمی اند که می توانند در عرصه های مختلف مدیریت اجتماعی محلی نقش آفرین باشند، یکی از اساسی ترین محورهایی که در آن می توان از این ظرفیت بهره گرفت، بحث نظارت است. در مقاله حاضر تلاش بر آن است که با استخراج عوامل موثر بر این موضوع، بستر طراحی مدلی برای بررسی عوامل موثر بر مشارکت سازمان های مردم نهاد در امر نظارت بر عملکرد دولت فراهم شود. شرایط متفاوت زیرساخت های اجرایی و عوامل مترتب بر آن در ایران نسبت به دیگر کشورها، استفاده از تجربیات مشابه را دشوار و لزوم تاکید بر ایجاد بستری بومی را مشخص می سازد. بدین منظور تلاش شده است با استفاده از روش تحلیل مضمون و با مصاحبه با 35 نفر از افراد صاحب نظر در سه طیف مسئولان مرتبط دولتی، فعالان سازمان های مردم نهاد موفق و سازمان های مردم نهاد بین المللی فعال در ایران، مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر چگونگی استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد در امر نظارت بر عملکرد دولت استخراج شود تا برای مراحل بعدی استفاده از این ظرفیت، پایه ای علمی باشد. مضامین فراگیر و اصلی حاصل تحلیل مضمونی اندیشه های صاحب نظران عبارت است از: قانون، لزوم اعتماد متقابل، آموزش و توانمندسازی متقابل دولت و سازمان های مردم نهاد، اصل مطالبه گری در سازمان های مردم نهاد، لزوم تاسیس یک نهاد تسهیلگر غیر سیاسی و تلقی های مشابه از مفهوم نظارت. نتایج تحقیق بیانگر آن است که اولین قدم در راه بسترسازی مشارکت سازمان های مردم نهاد در نظارت بر عملکرد دولت به سرانجام رسیدن قانون سازمان های مردم نهاد است. گام دوم ایجاد زمینه اعتماد متقابل دولت و سازمان های مردم نهاد به هم است که در مضامین مستخرج بعدی یعنی آموزش و توانمندسازی متقابل دولت و سازمان های مردم نهاد از یکسو و ایجاد یک نهاد تسهیلگر غیر سیاسی برای ایجاد هماهنگی های لازم از سوی دیگر متبلور شده است، نهایتا ایجاد فضای مفهومی مشابه از امر نظارت، عملیاتی شدن ایده پژوهش را هموارتر خواهد ساخت.