بررسی طنز در حکایت های رساله دلگشا بر اساس الگوی رابرت لیو

عبید زاکانی شاعر و طنزپرداز قرن هشتم است که حکایت های طنزآمیز شاعر در رساله دلگشا زبان تند و گزنده او را در اعتراض به فضای اجتماعی و سیاسی روزگارش به خوبی نمایانده است. نظریه «انگاره معنایی طنز» ویکتور راسکین (Victor Raskin) حرکتی اساسی است که در مقابل رویکرد طبقه بندی سنتی طنز قرار می گیرد. این نظریه سرآغاز بررسی های زبان شناسانه و معناشناسانه در حوزه طنز گردید و بر نظریه ها و الگوهای متاخر پس ازخود تاثیر گذاشت که از جمله این الگوها، طرح ارائه شده توسط رابرت لیو (Robert Lew) است. از دیدگاه لیو طنز زبان شناختی از غیر زبان شناختی جداست و آن چه سبب شکل گیری طنز مبتنی بر ویژگی های زبان شناختی می گردد، نوعی ابهام است که در حوزه آوایی، واژگانی و نحوی روی می دهد و عبید زاکانی برای طنزآمیز کردن حکایت های رساله دلگشا از امکانات زبانی (طنز عبارتی) و امکانات غیر زبانی (طنز موقعیت) بهره برده است. بنا بر این، پژوهش پیش روی با هدف معرفی الگوی رابرت لیو و تبیین طنز در حکایت های رساله دلگشای عبید زاکانی بر اساس چارچوب های نظری این الگو در 355 حکایت از رساله دلگشا انجام شده است که نتایج نشان می دهد، چارچوب نظری این الگو تا حد زیادی قابلیت تحلیل طنز در حکایت های رساله دلگشای عبید زاکانی را دارد.