شیمی کانی، دما- فشارسنجی و بررسی پراکندگی اندازه بلور در سنگ های آتشفشانی شیرینک: توضیحی برای پیدایش سنگ های آتشفشانی در جنوب خاوری ارومیه- دختر (استان کرمان)

سنگ های آتشفشانی شیرینک در بخش جنوب خاوری پهنه آتشفشانی ارومیه- دختر جای دارند. این سنگ ها در استان کرمان به‏ نام پهنه دهج- ساردوییه شناخته می‏ شوند. برپایه یافته های سنگ‏ نگاری، گدازه‏ های منطقه بازالت و اندزیت هستند. این سنگ ها بیشتر از کانی‏ های درشت بلور پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و الیوین، به همراه کانی‏ های ثانویه (مانند: کوارتز، کلسیت و کلریت) در زمینه‏ ای میکرولیتی و ریزبلور ساخته شده‏ اند. برپایه بررسی شیمی کانی، پلاژیوکلازها لابرادوریت و بیتونیت هستند و هنگام پیدایش، دچار آمیختگی دمایی و ترکیبی شده و بافت غربالی نشان می دهند. با پردازش تصویر مقطع های نازک و با به کار گیری روش پراکندگی اندازه بلور (CSD) ، شکل سه بعدی بلورهای پلاژیوکلاز و همچنین، زمان رشد و سرعت هسته بندی این بلورها برآورد شد. ازاین رو، شکل پلاژیوکلازها، تخته ای و نسبت محورهای کوتاه: متوسط: بلند به ترتیب برابر با 10:7:1 به دست آمد. برپایه داده های به دست آمده زمان رشد بلور های پلاژیوکلاز منطقه 27/40 سال باشد که با سرشت ماگماهای بازالتی همخوانی دارد. برپایه تغییرات شیب نمودار CSD، تاثیر آمیزش ماگمایی بر پیدایش ماگما به خوبی آشکار است. کلینوپیروکسن های منطقه از نوع اوژیت بوده و از دیدگاه شرایط فیزیکی، در فشار متوسط تا بالا و دمای 550 تا 1110 درجه سانتیگراد متبلور شده اند. از دیدگاه شرایط شیمیایی، پیدایش این کانی ها در محیطی با اکسیژن متغیر روی داده و میزان آب ماگما نزدیک به 10 درصد برآورد شده است. بررسی‏ های سنگ زایی برپایه شیمی کلینوپیروکسن نشان دهنده جای داشتن سنگ های بازیک منطقه در گستره سری های توله‏ ایتی تا کالک‏ آلکالن و وابسته به کمان های آتشفشانی (فرو رانش نئوتتیس) است.