مطالعه قابلیت توارث پذیری صفات مورفولوژیک در برخی ژنوتیپ های جو (Hordeum vulgare) با تجزیه تلاقی های دای آلل به روش هیمن

جو یکی از چهار غله مهم جهان بعد از گندم، ذرت و برنج می باشد، در سال زراعی 90- 1389 حدود16/2میلیون هکتار به کشت جو اختصاص داده شده است. به منظور بررسی توارث پذیری و نحوه عمل ژن در برخی صفات مرتبط با عملکرد جو از طرح دای آلل یک طرفه 7×7 استفاده گردید. بدین منظور 6 ژنوتیپ جو به همراه رقم صحرا (رقم بومی منطقه) مورد استفاده قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان (ایستگاه تحقیقات عراقی محله) طی سال های 90-89 و 91-90 انجام شد. صفات مورد مطالعه تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبلچه، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل و روز تا رسیدگی فیزیولوژیک بودند. نتایج نشان داد میانگین مربعات والدین و تلاقی ها برای تمام صفات معنی دار بود. لذا تجزیه ژنتیکی برای صفات صورت گرفت. در اکثر صفات مورد ارزیابی واریانس غیر افزایشی بیشتر از افزایشی تخمین زده شد، همچنین محاسبه میانگین درجه غالبیت نیز برای تمامی صفات بجز طول سنبله عمل فوق غالبیت ژن ها را نشان داد که نتایج تجزیه گرافیکی آن را تایید نمود. وراثت پذیری عمومی برای اکثر صفات چندان بالا نیست، بنابراین گزینش فنوتیپی روش مناسبی نیست و نتایج حاصل از آن در نسل های بعد قابل تثبیت نخواهد بود. پس انجام تلاقی در جهت نیل به اهداف اصلاحی مورد نظر برای صفات مذکور روش موثرتری از انتخاب خواهد بود. ژنوتیپ 352/166 منطقه معتدله بالاترین میانگین را برای صفات تعداد دانه و وزن دانه در سنبله و تلاقی 352/283×352/166 بالاترین میانگین در صفات مرتبط با عملکرد دانه را بخود اختصاص داده اند.