اثرات تنش خشکی بر خصوصیات کمی و کیفی، پوشش سطح خاک و پژمردگی ژنوتیپ های چغندرقند

چکیده:
مقدمه و هدف تنش آبی یکی از محدودیت های گسترده در تولید محصولات و پایداری عملکرد می باشد. در چغندر قند، تنش آبی باعث کاهش عملکرد به میزان 10 تا 30 درصد شده که میزان آن در مناطق خشک و نیمه خشک افزایش می یابد. برای غلبه بر این محدودیت باید به اصلاح واریته های مقاوم چغندر قند و شناسایی ژرم پلاسم های چغندر قند با مقاومت به خشکی و عملکرد بالا پرداخت تا بتوان از آنها در برنامه های اصلاحی آینده استفاده کرد.
مواد و روش ها به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر صفات کیفی چغندر قند شامل عیار قند ناخالص و خالص، سدیم، پتاسیم، نیتروژن، ضریب قلیائیت، قند ملاس و ماده خشک ریشه، پوشش سطح خاک و پژمردگی پایه های اوتایپ چغندرقند، آزمایشی در بهار 1391 در ایستگاه تحقیقات کمال آباد کرج وابسته به موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر قند اجرا شد. در این آزمایش، 29 اوتایپ چغندر قند حاصل از سه توده بذری 7221، 110 و 111 (BC1F2) به دست آمده از تلاقی اولیه چغندرقند و چغندر علوفه ای به همراه شاهدهای مقاوم و حساس در شرایط تنش رطوبتی در مزرعه به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. کرت اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و اعمال تنش و کرت‪های فرعی شامل 36 لاین و رقم موردمطالعه بود. برای تعیین زمان آبیاری، از تشتک تبخیر کلاس A استفاده گردید. در شرایط بدون تنش، آبیاری ها بعد از 90-80 میلی متر و در شرایط تنش، بعد از 270 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر صورت گرفت. اندازه هر واحد آزمایشی یک خط کاشت به طول هشت متر و فاصله خطوط 50 سانتی‪متر در نظر گرفته شد. در هنگام برداشت پس از حذف حاشیه، ریشه ها برداشت و جهت تعیین صفات کیفی آن ها خمیر مخلوط تهیه شد. صفات پوشش سطح خاک، پژمردگی و پیری در سه مرحله اندازه گیری شد. درصد پوشش سطح خاک توسط سایه انداز به وسیله کوادرات 0.25 مترمربعی و نمره پژمردگی و پیری هم در ساعت 13-11 اندازه گیری شد.
یافته ها تنش خشکی و ژنوتیپ در سطح احتمال یک درصد بر پوشش سطح خاک توسط سایه انداز تاثیر معنی داری گذاشتند. با افزایش دور آبیاری از 90 به 270 میلی متر تبخیر، میانگین پوشش سطح خاک از حدود 57 به 38 درصد کاهش نشان داد و همچنین، تسریع در کاهش سطح سبز در مزرعه از 81 به 67 روز پس از کاشت مشاهده شد. تنش خشکی، زمان نمره دهی و اثرمتقابل آن ها در سطح احتمال یک درصد تاثیر معنی داری بر نمره پژمردگی بوته های چغندرقند داشته اما اختلاف معنی داری از این لحاظ بین مواد ژنتیکی موردمطالعه دیده نشد. نمره پژمردگی بوته ها در شرایط نرمال با گذشت 116 روز از کاشت (2.035) نسبت به نمره دهی طی 87 روز پس از کاشت (1.035) حدود 97 درصد افزایش یافت اما در شرایط تنش، نمره پژمردگی بوته ها در 87 روز پس از کاشت (2.528) تنها با 51 درصد افزایش در 116 روز پس از کاشت به 3.813 افزایش یافت. تنش خشکی موجب افزایش نمره پیری بوته ها (1.90) نسبت به شرایط نرمال (به ترتیب معادل 1.54 و 1.50) شد. همچنین میانگین عیار قند ناخالص و خالص در واکنش نسبت به تنش، به ترتیب معادل 33 و 43 درصد کاهش و میزان سدیم محتوی ریشه و قند ملاس به ترتیب معادل 23 و 13 درصد افزایش معنی داری یافت. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
نتیجه گیری با درنظر گرفتن کلیه شاخص های کیفی محصول (شامل عیار قند ناخالص و خالص، میزان ناخالصی های ریشه، ضریب قلیائیت و قند ملاس)، ژنوتیپ های 1 و 30 در هر شش صفت، ژنوتیپ های 10، 28، 31 و 33 در پنج صفت و ژنوتیپ های 8، 12، 27، 34 و 35 در چهار صفت از شرایط مناسب تر نسبت به سایر مواد ژنتیکی موردمطالعه برخوردار بودند.
زبان:
فارسی
صفحات:
363 تا 375
لینک کوتاه:
magiran.com/p1751823 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!