آسیب پذیری معیشت کشاورزان بر اثر پدیده خشکسالی: مورد مطالعه شهرستان هیرمند

شهرستان هیرمند از مناطقی است که در سال های اخیر و طی خشکسالی های پی در پی خسارت های بی شماری را متحمل شده است. هدف کلی پژوهش حاضر، تبیین آسیب پذیری ناشی از خشکسالی در بین کشاورزان شهرستان هیرمند، قطب تولید گندم استان سیستان و بلوچستان می باشد. جامعه ی آماری شامل 302 خانوار گندم کار می باشد. اعضاء نمونه ی آماری از بین 170 خانوار گندم کار دو بخش بیشتر آسیب پذیر (قرقری) و کمتر آسیب پذیر (مرکزی) این شهرستان بر مبنای روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات بر مبنای داده های اولیه و با به کارگیری ابزار پرسشنامه ساختارمند بر اساس شاخص آسیب پذیری معیشت (LVI) صورت گرفت. روایی پرسشنامه به کمک پانل متخصصین تایید شد. ضرایب کودر ریچاردسون برای سنجه های مورد مطالعه بین 0/52 تا 0/63 نشان از پایایی ابزار سنجش داشت. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS22 و EXCEL انجام پذیرفت. یافته های پژوهش نشان داد، میزان آسیب پذیری گندم کاران بخش قرقری در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در مقایسه با همتایان خود در بخش مرکزی بیشتر بوده است. بر مبنای نتایج، بخش قرقری آسیب پذیری بیشتری از حیث منابع آبی از بین سنجه های زیست محیطی و شبکه های اجتماعی از بین سنجه های اجتماعی داشته است. یافته ها نشان داد پایش آسیب پذیری، منابع و ارائه راهکارهای بالقوه سازگاری بر مبنای رویکرد عمل گرای پژوهش حاضر، ابزاری مناسب برای مواجهه با موقعیت خشکسالی در مناطق محروم است.