تحلیل بلاغی علل اختلاف حروف معانی در متشابه لفظی قرآن

متشابه لفظی قرآن آیاتی هستند که اکثر الفاظشان با هم شبیهند و اندکی از آن ها با هم متفاوتند. این تفاوت ها گوناگونند و یکی از آن ها تفاوت در حروف معانی است که این مقاله در صدد بررسی علل بلاغی این تفاوت برآمد و به تحلیل و توصیف این آیات پرداخت و به نتائج زیر رسید :این تفاوت ها حکیمانه و هدفمند است و به هیچ وجه تشابه اکثر اجزاء این آیات، دلیل ترادف حروف معانی در آن ها نیست؛ برعکس ،این تفاوت ها بیانگر اعجاز بلاغی در این آیات است و علل این تفاوت ها دو نوعند : لفظی و معنوی . علل لفظی آن ها تناسب با الفاظ پیشین،تناسب با آهنگ آیه در هر یک و تناسب با کلمات مجاور در هر یک . اما علل معنوی این تفاوت ها عبارتند از : تفاوت موقعیت در هر یک ، تفاوت مخاطب ، کاربرد تضمین در یکی از آن دو ، اقتضای تاکید در یکی از آن دو، تنوع ، اقتضای وصل در یکی و فصل در دیگری و اقتضای اختصار در یکی و تفصیل در دیگری .