موا نظم کهن و نظم جدید در تجر مشروطیت: نمونه انتخابات زنجان در دور چهارم مجلس شورای ملی

انقلاب مشروطه و به دنبال آن شکل گیری مجلس شورای ملی، نخستین تجربۀ نظام سیاسی مبتنی بر قانون اساسی و الگوی تقسیم قوا در جامعۀ سیاسی ایران بود. این تجربه در بستر فرهنگ سیاسی ریشه داری اتفاق افتاد که هنوز آمادۀ پذیرش و هضم آن نبود. در پژوهش حاضر که با تکیه بر اسناد انجام شده است، این مسئله بررسی شده است که تجربۀ انتخابات تا چه میزان مسائل ناشی از رویارویی نظم سنتی با نظم جدید برآمده از انقلاب مشروطیت را بازتاب داده است. به این منظور، نمونه انتخابات زنجان در دورۀ چهارم مجلس شورای ملی بررسی شده است. در این نمونه، نقش جهانشاه خان امیرافشار، حاکم وقت زنجان و یکی از نمایندگان نظم کهن، در سرنوشت انتخابات زنجان محوریت یافته است و تلاش شده است سهم اقتدار محلی و ابزارهای وی برای حفظ نفوذ در ساختار سیاسی جدید روشن شود. نتیجۀ بررسی نشان می دهد که باوجود نظارت یکی از هواداران سرسخت نظم جدید، یعنی علی اکبر دهخدا که سمت مفتش رسمی داشت، امیرافشار درنهایت با حفظ فرادستی پیشین و ادارۀ عناصر زیردست خود، سرشت قانون مدار نظام مشروطه را تحت تأثیر قرار داد.