زمین شناسی، کانی سازی، شیمی کانی ها، شیمی و منشا محلول کانه دار در ناحیه معدنی سرب و روی ایرانکوه، جنوب اصفهان

ناحیه معدنی ایرانکوه در جنوب اصفهان و در کمربند متالوژنی ملایر- اصفهان در زون سنندج- سیرجان واقع شده است. بر اساس شواهد زمین شناسی، آلتراسیون، شکل و بافت کانی سازی و مجموعه کانیایی، کانی سازی سرب و روی از نوع می سی سی پی است. زمین شناسی منطقه شامل سیلتستون و شیل ژوراسیک و انواع مختلف واحدهای کربناته کرتاسه است. کانی سازی کنترل ساختاری دارد و در سنگ میزبان کربناته (دولستون و سنگ آهک) و کمتر سنگ های آواری به شکل اپی ژنتیک تشکیل شده است. کانه زایی به شکل های برشی، رگه چه ای، پرکننده فضای خالی، لکه ای، پراکنده و جانشینی (در سنگ میزبان کربناته) دیده می شود. مجموعه کانیایی شامل اسفالریت غنی از آهن، گالن، کمی پیریت همراه با باطله های دولومیت غنی از آهن، آنکریت، بیتومن، کلسیت ± کوارتز ± باریت است. همبستگی مثبتی بین نقره و آنتیموان در گالن دیده می شود. نسبت Sb/Bi در کانی گالن بیش از 20 است که شاخصه کانسارهای دما پایین است. دمای تشکیل ایرانکوه (170 تا 260 درجه سانتی گراد) از کانسارهای تیپیک می سی سی پی امریکا (80 تا 120 درجه سانتی گراد) بالاتر است. بر اساس مقایسه ایرانکوه با ذخایر امریکا، دمای تشکیل کانسار رابطه مستقیم با مقدار آهن و رابطه ای معکوسی با مقدار کادمیوم اسفالریت دارد. مقدار آهن در اسفالریت های منطقه به بیش از 5 درصد رسیده و مقدار کادمیوم کمتر از 2000 گرم در تن است. همچنین دولومیت های هیدروترمالی در سنگ میزبان کربناته غنی از آهن هستند و در برخی نقاط آنکریت تشکیل شده است که نشان دهنده محلولی هیدروترمالی غنی از آهن است. در سنگ میزبان آواری، عمده آهن محلول کانه دار با گوگرد واکنش داده و پیریت را تشکیل داده است. در این قسمت ها دولومیت ها کم آهن هستند. شاخصه های کانی شناختی، دمایی و ماهیت غنی از آهن محلول کانه دار منطقه ایرانکوه می تواند به عنوان الگویی برای اکتشاف این نوع کانسارها در ایران و دنیا مدنظر قرار گیرد.