بررسی تطبیقی «کیفیت علم پیشین إلهی» از منظر صدرالمتالهین و ابن عربی

علم إلهی به ماسوی، در دو حیطه پیش از خلق و پس از آن، مورد کنکاش های علمی فراوان قرار گرفته است. از این دو، علم پیشین إلهی به جهت آنکه از صفات ذاتی بوده و اثبات آن با بساطت ذات در تقابل ابتدایی است، بیشتر مورد توجه حکیمان و عارفان بوده است. صدرالمتالهین و ابن عربی نیز با نقد گفتار اندیشمندان پیش از خود، به تبیین این قسم از علم إلهی پرداخته اند.
در این پژوهش، ثبوت علم پیشین إلهی مفروض بوده و درصدد تبیین کیفیت این قسم از علم در دیدگاه این دو اندیشمند هستیم. یافته های به دست آمده که با روش تحلیلی-منطقی عبارات صدرا و ابن عربی به دست آمده، نشان از اتحاد دو دیدگاه در اکثر مبانی و نیتجه ها و اختلاف در روش تبیین دارد. صدرا همچون ابن عربی، علم پیشین را متحد با ذات و بلکه عین آن دانسته و توجیه کثرت در بساطت ذات را در گرو تبیین «اعیان ثابته» ای می داند که از مصطلحات ابن عربی در بحث علم پیشین إلهی است.