بررسی اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر صفات وزن بدن و تعداد بره در هر زایش در یک گله گوسفند شال

نمره وضعیت بدنی در گوسفند بستگی به میزان بافت های ماهیچه و چربی زوائد افقی و عمودی مهره های انتهایی کمر داشته و میزان چاقی حیوان زنده را ارزیابی می کند. این امتیازدهی ضمن کمک به کنترل وضعیت میش، با تشخیص فوری تغییرات وضعیت بدن راهنمایی در جهت تغییر در مدیریت گله بوده و در نتیجه منجر به بهبود در صفات تولید و تولیدمثلی و افزایش بازدهی می شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر صفات وزن بدن بره در سنین مختلف و تعداد بره در هر زایش بود.
در این مطالعه، امتیاز وضعیت بدنی 147 راس میش نژاد شال، 10 الی 12روز قبل از جفت گیری در یک واحد گوسفنداری در شهرستان تاکستان بررسی شد. میش ها در محدوده سنی 1 تا 6 سال و دامنه وزنی 45 تا 75 کیلوگرم قرار داشتند و از نظر امتیاز وضعیت بدن به پنچ گروه با فاصله 1 واحد (1، 2، 3، 4 و 5) تقسیم شدند. تعیین نمره وضعیت بدنی، با استفاده از انگشتان دست و از طریق لمس زواید افقی و عمودی چهار عدد از مهره های کمری پشت و دنده آخر انجام گرفت. به منظور بررسی اثر وضعیت بدنی میش بر صفات مورد مطالعه (وزن تولد، وزن شیرگیری، وزن 5 ماهگی و تعداد بره در هر زایش) از نرم‏افزار Minitab 14 استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از رویه GLM و Logistic به ترتیب برای صفات وزن بدن و تعداد بره در هر زایش انجام شد.
اثر جنس و تعداد بره در هر زایش بر وزن بدن بره ها معنی دار بود و بره های نر و یک قلو وزن بیشتری در زمان تولد، شیرگیری و 5 ماهگی نسبت به بره های ماده و دوقلو داشتند (05/0P<). وزن میش اثر معنی داری بر وزن بدن بره ها در سنین مختلف نداشت. اثر سن میش بر وزن تولد بره ها معنی دار بود (05/0P<)، هرچند این اثر بر وزن شیرگیری و 5 ماهگی معنی دار نبود. اثر وزن تولد بره ها بر صفات وزن شیرگیری و وزن 5 ماهگی از نظر آماری معنی دار بود و بره های سنگین تر در زمان تولد، وزن شیرگیری و 5 ماهگی بیشتری داشتند (001/0P<). اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر وزن بره ها در سنین مختلف و تعداد نتاج در هر زایش، معنی دار بود (05/0P<). بره های حاصل از میش های با امتیاز بدنی 3 و بیشتر، وزن بدن بیشتری را در زمان تولد، شیرگیری و 5 ماهگی نشان دادند. همچنین بیشترین میزان دوقلوزایی در میش هایی با امتیاز بدنی 3 مشاهده شد.
با توجه به اثر امتیاز وضعیت بدنی میش بر میزان دوقلوزایی و وزن بدن بره ها، برای دستیابی به عملکرد تولیدی بیشتر در نژاد شال پیشنهاد می شود حداقل امتیاز وضعیت بدن 3 برای میش ها در زمان جفتگیری مد نظر قرار گیرد. برای میش هایی با وضعیت بدنی پایین تر می توان از فلاشینگ یا تغذیه کمکی به منظور بهبود عملکرد تولید و تولیدمثل استفاده نمود.