طراحی و روان سنجی ابزار اندازه گیری سالمندی فعال ایرانی

اهداف پژوهش حاضر با هدف طراحی و تعیین ویژگی های روان سنجی ابزار اندازه گیری سالمندی فعال متناسب با معیارهای فرهنگی جامعه سالمندی ایرانی انجام شد.
مواد و روش ها این مطالعه پژوهشی روش شناختی و بخشی از مطالعه بزرگ تر با عنوان «فهم سالمندی فعال و ساخت ابزار اندازه گیری آن» با روش تحقیق ترکیبی بود که اینگرسلدایتون (2011)، در سال 1394-1395 در دو مرحله با به کارگیری گام های مطرح شده آن را انجام داد. در مرحله اول با استفاده از مطالعه کیفی و پیشینه مطالعاتی در سه گام ابزار اندازه گیری اولیه طراحی شد. در مرحله دوم طی دو گام شامل: 1. بررسی اعتبار صوری و محتوا در گروه سالمندان و متخصصان 2. انجام بررسی پیمایشی و آزمون روان سنجی، ویژگی های روان سنجی ابزار بررسی شد. با روش نمونه گیری خوشه ایسه مرحله ای در نمونه ای از 350 سالمند مراجعه کننده به خانه های سلامت شهرداری تهران، بررسی انجام شد. نمونه پژوهش شامل سالمندان 60 سال و بالاتر با میانگین سنی 69 سال (SD:6/78) بود و 52 درصد نمونه، زن (n=182) و 48 درصد آن، مرد (n=168) بود. از نرم افزار 16 SPSS برای اجرای آزمون های آماری شامل تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل گویه، ضریب آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
یافته ها نتیجه مرحله اول عبارت بود از: ابزار اولیه ای با 61 سوال با طیف پاسخ لیکرتی پنج درجه ای (هیچ تا خیلی زیاد). در مرحله دوم در بررسی اعتبار صوری و محتوای ابزار، شش سوال حذف و ابزار اندازه گیری 55 سوالی حاصل شد. نتایج آزمون روان سنجی ابزار، پس از تحلیل گویه ها و تحلیل عاملی اکتشافی به ابزار اندازه گیری نهایی 40 سوالی با شش عامل جماعت پذیری (مشارکت اجتماعی نهادی)، ذهن ورزی، تعامل گرایی، بینش عاملیت گرا (فعال)، نقش آفرینی و پویایی جسمی عملکردی با قابلیت تبیین 56 درصد کل واریانس سالمندی فعال منجر شد. پایایی مبتنی بر محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، موید همسانی درونی مطلوب پرسش نامه 0/88 و ثبات از طریق بازآزمایی 0/95 بود (P<0/01).
نتیجه گیری ابزار اندازه گیری سالمندی فعال حاضر که متناسب با جامعه سالمندی ایرانی است، ضمن تایید وجود ابعاد ذهنی و رفتاری سالمندی فعال با 40 سوال و شش عامل، اعتبار و پایایی مطلوبی دارد.