تاثیر عوامل جغرافیایی در شکل گیری و وجه تسمیه «رشت»

بررسی جغرافیای تاریخی شهرها، چه به معنای تاثیر جغرافیا بر حوادث تاریخی و چه به معنای بررسی نام گذاری آنها، در زمره پژوهش های تاریخی است که به مورخ کمک می کند با استفاده از این روش، افزون بر تحلیل داده های تاریخی و ارائه اطلاعات جدید، صحت و سقم برخی دیدگاه ها و تحقیقات مشهور را بررسی کند. در تحقیقات جدید درباره تاریخ شکل گیری و نام گذاری شهر رشت، اختلاف نظر وجود دارد. به باور برخی، قدمت این شهر به آغاز دوره صفوی می رسد و بر این اساس، واژه «رشت» را ماده‏تاریخ تاسیس آن می دانند.در این نوشتار، ابتدا با استناد به منابع تاریخی و جغرافیایی، چگونگی تاسیس و شکل گیری شهر رشت مورد بررسی قرار می‏گیرد و مشخص می‏شود که برخلاف دیدگاه رایج و مشهور، رشت از آبادی های کهن گیلان بوده و دست کم از قرن چهارم هجری وجود داشته است. سپس با بهره گیری از زبان شناسی، دیدگاه های گوناگون مورخان، جغرافی دانان و لغت نامه نویسان درباره واژه رشت، مورد بررسی قرار می‏گیرد و از میان دیدگاه های مطرح شده درباره وجه تسمیه این واژه، مشخص می‏شود جاینامه رشت، برگرفته از موقعیت جغرافیایی آن بوده و ماده تاریخ پنداشتن آن اشتباه است.