بررسی شاخص های یونومیک در گیاه دارویی Zataria multiflora Boiss. بومی ایران

Zataria multiflora Boiss. (آویشن شیرازی) از گیاهان دارویی با ارزش و در معرض انقراض می‏باشد که در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی برخی از عناصر معدنی گیاه آویشن شیرازی و نیز مقایسه انباشت فلزات سنگین در برخی از رویشگاه های طبیعی کشور، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در چهار رویشگاه کشور در استان‏های اصفهان، فارس، یزد و هرمزگان انجام شد. عناصر معدنی این گیاه دارویی شامل ریزمغذی ها و تعدادی از عناصر ضروری و پرمصرف ازجمله آهن، روی، منگنز، مس، منیزیم، سدیم، کلسیم، پتاسیم و تعدادی از فلزات ازجمله کروم، کبالت، سیلیسیم، سرب، آرسنیک، نیکل، کادمیم، وانادیم و جیوه که جمعا 17 عنصر بود، با استفاده از دستگاه پلاسمای جفت شده القایی (ICP-OES) اندازه گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی‏داری در میان رویشگاه ها برای تمامی عناصر به غیر از سه فلز آرسنیک، کادمیوم و جیوه (P<0.01) وجود دارد. سه فلز ذکر شده در حد تشخیص دستگاه ICP نبوده و به همین دلیل، ناچیز در نظر گرفته شد. از دیگر نتایج این تحقیق می‏توان به اثر رویشگاه بر خصوصیات کیفی گیاه اشاره کرد. گیاهان رشد کرده در منطقه یزد دارای حداکثر مقدار سدیم، منیزیم، آهن و حداقل مقدار کلسیم و کبالت بودند، در حالیکه گیاهان رشد کرده در رویشگاه اصفهان حداکثر مقدار روی، منگنز، مس، پتاسیم و حداقل مقدار سدیم و منیزیم را نشان دادند که بیانگر اثر معنی‏دار حاصلخیزی رویشگاه بر خصوصیات کیفی این گیاه دارویی می‏باشد. مقایسه مقدار عناصر سنگین تجمع یافته در گیاهان جمع آوری شده با حد مجاز گزارش شده توسط سازمان جهانی بهداشت حکایت از عدم وجود سمیت این عناصر داشت. از اهداف کاربردی این تحقیق امکان معرفی شاخص‏های یونومیک در شناسایی جمعیت‏های گیاه Zataria multiflora Boiss. و نیز مقایسه سلامت محصول در میان رویشگاه های مختلف بود.