تاثیر محلول پاشی نانو ذرات سیلیسیم بر برخی شاخص های مورفولوژیک و بیوشیمیایی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.) در شرایط تنش فلز سنگین سرب

سیلیسیم دومین عنصر فراوان در کره زمین می باشد که می تواند اثرات مضر فلزات سنگین را تخفیف دهد. به منظور بررسی اثر تغذیه با سطوح نانوذرات سیلیسیم بر شاخص های رشدی و فیزیولوژی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.) در شرایط تنش سرب، یک آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی با رطوبت نسبی 40 تا 50% و میانگین شدت نور 434 لوکس در سال زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل آلودگی خاک توسط محلول کلرید سرب در غلظت های شاهد، 500، 1000 و 1500 میلی گرم بر کیلوگرم و محلول پاشی با نانو ذرات سیلیسم (0، 5/1 و 3 میلی مولار) بود. شاخص های مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، قطر ریشه و ساقه و شاخص های فیزیولوژیک شامل رنگریزه های فتوسنتزی، نشت غشاء، محتوی آب نسبی و شاخص های بیوشیمیایی شامل پرولین، کربوهیدرات محلول، فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدان اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تنش سرب بسیاری از صفات مورفولوژیک گیاه گشنیز مانند ارتفاع، وزن تر و خشک گیاه، قطر ریشه و ساقه را به طور معنی داری کاهش داد، به طوری که با افزایش سطح سرب به ترتیب سبب کاهش 57، 50، 20، 41، 15، 42 و 25 درصدی در صفات وزن تک بوته، وزن ریشه، قطر طوقه، قطر ریشه، طول ریشه، ارتفاع گیاه، سطح برگ و درصد ماده خشک برگ شد، اما تیمار محلول پاشی با 3 میلی مولار نانوذرات سیلیسیم در بیشتر صفات مرفولوژیک موجب بهبود شرایط رشدی گیاه گشنیز در شرایط تنش گردید. به طوری که با افزایش غلظت سرب میزان کلروفیل a و b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و کربوهیدرات کل کاهش یافتند اما تیمار سیلیسیم سبب افزایش میزان آنها در گیاهان تحت تنش شد، درحالی که میزان پرولین، فنل و ظرفیت آنتی اکسیدانی با افزایش غلظت تا 1500 میلی گرم بر کیلوگرم سرب به طور معنی داری افزایش یافت. به طور کلی می توان نتیجه گیری کرد که برای گیاه گشنیز استفاده از نانو ذرات سیلیسیم می تواند اثرات منفی تنش سرب را تا حد قابل قبولی کاهش دهد.