تحلیل اثر رگبارهای متوالی بر ویژگی های خاک، تولید رواناب سطحی و هدررفت خاک در خاک های با پایداری متفاوت در کرت های کوچک

آگاهی از تغییرات زمانی ویژگی های خاک در هر رخداد طی بارش های متوالی برای تعیین دوره بحرانی که خاک حساس به فرآیندهای فرسایشی می شود، بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش به منظور بررسی اثر رگبارهای متوالی بر تغییر ویژگی های خاک، تولید رواناب سطحی و هدررفت خاک در 18 نوع خاک مختلف با اندازه خاکدانه یکسان (با قطر بین 4 و 6 میلی متر)، انجام گرفت. آزمایش در کرت های فرسایشی کوچک با طول 80 سانتی متر و عرض 60 سانتی متر با شیب 9 درصد طی هفت رگبار متوالی شبیه سازی شده با شدت 85 میلی متر بر ساعت و تداوم 30 دقیقه با فواصل پنج روز اجرا شد. نتایج نشان داد که تفاوتی معنی دار بین خاک ها از نظر جرم مخصوص ظاهری، نگه داشت آب، تولید رواناب و هدررفت خاک به وجود آمد (001/0>p). در رخداد رگبار اولیه به دلیل فراوانی زیاد خاکدانه های پایدار و پایین بودن رطوبت پیشین خاک ها، پایین ترین مقدار رواناب (4/14 میلی متر) و هدررفت خاک (792 گرم بر مترمربع) مشاهده شد. در رخداد رگبارهای متوالی بعدی گرچه تغییرات زیاد در نگه داشت آب در خاک مشاهده نشد، اما افزایش جرم مخصوص ظاهری خاک هم چنان آشکار بود. روابطی معنی دار بین هدررفت خاک (58/0= 2R) و جرم مخصوص ظاهری خاک و نیز رطوبت پیشین خاک (75/0= 2R) وجود داشت. این پژوهش نشان داد که آگاهی از تغییرات جرم مخصوص ظاهری خاک و رطوبت پیشین خاک در رخدادهای باران طی سال می تواند در پیش بینی فرسایش خاک رخداد طی رگبارهای متوالی در یک منطقه موثر واقع شود. به طور کلی تغییرات ویژگی های فیزیکی خاک در هر رخداد نقشی مهم در افزایش حساسیت خاک به فرسایش طی رگبارهای متوالی دارد.