بررسی دیدگاه والدین کودکان اتیسم جهت ایجاد فضاهای مناسب کاردرمانی

اختلال طیف اتیسم، یک اختلال فراگیر در رشد سیستم عصبی است که با نقص در تفکر، احساس، هیجان، زبان و توانایی ارتباط با دیگران همراه است. با توجه به شیوع این اختلال در ایران، این پژوهش با هدف پیش بینی ساخت فضاهای درمانی و آموزشی تخصصی برای درمان این نوع بیماری در سال های آتی انجام گرفته که می تواند گام موثری در جهت درمان کودکان اتیستیک باشد.

در این پژوهش اسناد و منابع موجود به صورت کیفی توسط پژوهشگر بررسی شد و پرسشنامه ای طراحی شده است که توسط 10 نفر از کاردرمانگران مجرب در زمینه اتیسم مورد تایید واقع گردید و در اختیار 19 تن از والدین کودکان اتیستیک در مراکز توانبخشی اتیسم و کلینیک تخصصی اتیسم (ذهن زیبا) قرار گرفت. این پرسشنامه ها بر اساس مشاهدات والدین کودکان مبتلا به این بیماری با طیف اتیسم خفیف، شدید و اسپرگر و در رابطه با فضاهای آموزشی، خدماتی و درمانی طراحی شده است. با توجه به ماهیت این تحقیق، این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است.

با توجه به 15 سوال طراحی شده ، نیاز ها و ویژگی های فضاهای درمانی کودکان اتیستیک، مانند محرکات محیطی ، صدا ، نور، رنگ ، شرایط ایمنی و بهداشتی... توسط والدین این کودکان مطرح و مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن با استفاده از رویکرد روانشناسی فضاهای معماری بدست امده است. اما طبق تحقیقات انجام شده از میان روش های درمانی، روش های آموزشی مانند کار درمانی ذهنی و جسمی، گفتار درمانی، بازی درمانی و... مورد بررسی قرار گرفتند. اهمیت و نقش استفاده از فضاهای تخصصی از سوی معماران نشان می دهد شکل دهی متنوع به فضاها و جزئیات ساختمانی، ایجاد فضاهایی پویا و متنوع از جمله عوامل موثر معماری در روند آموزش کودکان اتیستیک هستند. در نظر گرفتن عناصر سازنده ای مانند رنگ، نور و صدای متناسب در این فضاها، تاثیر قابل توجهی بر روی بهبود عملکرد کودکان اتیستیک داشته و توجه به آن الزامی است.

طبق تحقیقات و مشاهدات میدانی انجام شده، استفاده از رنگ های ملایم و اجتناب از رنگ هایی که باعث تحریک و اختلال در تمرکز کودکان در هنگام آموزش می شود از اهمیت زیادی برخوردار است. می توانیم با طیفی از نور(کم و زیاد کردن) و یا به کار بردن فضایی به عنوان اتاق تاریک، فضایی برای تقویت تمرکز آن ها بوجود آوریم. این موضوع باعث کاهش استرس آنها شده که خود در روند درمان این کودکان، نقش مثبتی را ایفا می کند. در این راستا، بهتر است فضاهایی با قابلیت انعطاف پذیری و به وصورت قرار دادی (با توجه به نیازهای این کودکان) توسط معماران طراحی شده و بدین ترتیب کمک شایان توجهی به افراد مبتلا به اتیسم و والدین این کودکان صورت پذیرد.