تغییر ساختارهای جمعیتی نیروی کار کشاورزی نقاط روستایی ایران طی دوره 90 - 1365

کشاورزی به عنوان یکی از سه بخش اقتصادی هر کشور، نقش مهمی در استقلال معیشتی و حتی استقلال امنیتی آن کشور دارد. کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و تاریخ اجتماعی و اقتصادی، وابستگی عمده ای به این بخش اقتصادی دارد. یافته های به دست آمده از تحلیل ثانویه داده های سرشماری های 90-1365 نشان می دهد سهم جمعیت شاغل در بخش کشاورزی مناطق روستایی از 58 درصد در سال 1365 به ترتیب به 48 و 51 درصد در سالهای 1385 و 1390 کاهش یافته است. این روند کاهشی محسوس، توام با تغییراتی در نسبت جنسی و ساختار سنی نیروی کار کشاورزی بوده است. در سال های مورد مطالعه، به سهم زنان روستایی به ویژه زنان سالمند در مشارکت در بخش کشاورزی به شدت افزوده شده، به طوری که نسبت جنسی نیروی کار کشاورزی روستائیان از 1062 در سال 1365 به 642 در سال 1390 کاهش یافته است. درصد سالخوردگی جمعیت مورد مطالعه نیز در مدت زمان مشابه از حدود 7 به 16 افزایش داشته است. از مهمترین دلایل این تغییرات می توان به تحولات مهاجرتی در مناطق روستایی و سهم عمده جوانان و مردان از مهاجران خارج شده، عدم تمایل جوانان روستایی به انجام فعالیتهای کشاورزی و هژمونی شهر و سبک زندگی شهری اشاره کرد. ادامه روند این ترکیب جمعیتی در نیروی کار کشاورزی و نیز وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها، می تواند منجر به ضعف ساختاری این بخش در آینده گردد. با توجه به برآورد مقوله های نیروی کار کشاورزی برای همه نقاط روستایی استان ها، پیشنهاداتی ارائه شده است تا بتوان زنجیره فقر نیروی کار کشاورزی مناطق روستایی را از بین برد و گامهایی برای توسعه پایدار روستایی برداشت.