بررسی اثر ورود دام بر تغییرات آشیان اکولوژیک آهوی ایرانی (Gazella subgutturosa subgutturosa) (مطالعه موردی: منطقه شکار ممنوع قراویز، کرمانشاه)

آهوی ایرانی (Gazella subgutturosa subgutturosa) در 14 کشور پراکنش دارد که حداقل در 12 کشور به حضور دام به عنوان یک عامل تخریب زیستگاه آهوان اشاره شده است. منطقه شکارممنوع قراویز در استان کرمانشاه با ساختار تپه ماهوری یکی از بهترین زیستگاه های آهوی ایرانی در غرب کشور است که ورود دام های روستاییان و عشایر از مهم ترین مسایل پیش روی آن است. هدف این تحقیق مقایسه آشیان اکولوژیک پاییزه و زمستانه دام اهلی (گوسفند و بز) و آهوی ایرانی است.
جهت مدل سازی زیستگاه آهو از نقاط حضور گونه و 14 متغیر محیطی شیب، جهت، ارتفاع، تراکم پوشش گیاهی، تیپ پوشش گیاهی، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از مناطق توسعه انسانی، فاصله از روستا، فاصله از پاسگاه های مرزی، فاصله از نقاط حضور دام، فاصله از چشمه و آبشخور، فاصله از آبراهه و فاصله از روستا و برای دام های منطقه نیز از نقاط حضور دام و 9 متغیر محیطی شیب، جهت، ارتفاع، تراکم پوشش گیاهی، تیپ پوشش گیاهی، فاصله از رودخانه، فاصله از چشمه و آبشخور و فاصله از نقاط حضور آهو استفاده شد. مدل سازی به روش تجزیه و تحلیل آشیان اکولوژیک (ENFA) در نرم افزار بایومپر انجام گرفت.
آهوان و دام ها در هر دو فصل به تراکم پوشش گیاهی کم و جهت های جنوبی گرایش داشتند. آهوان در هر دو فصل به تیپ پوشش گیاهی Poa bulbosa-Annual grasses و دام های منطقه در فصل پاییز و زمستان به ترتیب به تیپ های پوشش گیاهی Astragalus spp.–Amygdalus scoparia – Salsola rigida و Poa bulbosa-Annual grassesگرایش داشتند. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین مطلوبیت زیستگاه دام و آهوی ایرانی در دو فصل پاییز (8/0R=) و زمستان (65/0R=) همبستگی وجود دارد (05/0>P-value). زیستگاه مطلوب آهوان در فصل پاییز به مقدار بیشتری با دام مشترک است.
بر اساس نتایج، حاشیه گرایی آشیان اکولوژیک آهوان از فصل پاییز (05/1) به زمستان (48/1) باریک می شود. درحالی که آشیان اکولوژیک دام ها از پاییز (927/0) به زمستان (836/0) وسیع تر می گردد. نتایج نشان می دهد فشار ناشی از ورود دام های روستاییان و عشایر در باریک شدن آشیان اکولوژیک آهوان تاثیرگذار بوده است.