تبیین مولفه های هویت کالبدی شهر سنتی ایرانی

هویت هر شهر را ویژگی ها و امتیازات آن شهر در دوره ای نسبت به دوره پیش مشخص می سازد. اجزا و عناصر سازنده شکل شهر، نحوه ترکیب آن ها و عامل زمان، همگی دارای قابلیت تداعی معنا، بالا بردن قابلیت ایجاد تصویر ذهنی، ایجاد حس مکان و هویت شهری هستند. آنچه قابل تامل است وجوه اشتراک و تمایز شهرها با هم است. صفات هویتی شهر بر صفات هویتی طبیعی، مصنوعی و انسانی شهر مستقر است. لذا آنچه به عنوان تصویر در ذهن مردم متصور است، ناشی از سازمان فضایی شهر است. همچنین، عملکردهایی را در مقاطع زمانی مختلف می توان برای هر فضا تعریف کرد که با استناد به آن ها، تعریف شقوق مختلف هویت فضاهای شهری ایرانی (هویت کالبدی، هویت معنایی و هویت عملکردی) امکان پذیر می شود. برای این منظور باید دید تحولات هر دوره چگونه و تا چه حد بوده است. عناصر طبیعی، کالبدهای مصنوعی، ترکیب اقوام و نظام های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حوادث تاریخی موضوعاتی هستند که بررسی تطبیقی آن ها در دوره های مختلف سبب شناسایی تمایزات هر دوره تاریخی از دوره دیگر شده و هویت شکلی آن شهر را سبب می شود. بنابراین نکته قابل تامل این است که هویت تنها یک صفت نیست و مفهومی بیش از صفت را دارا است. هدف از این نوشتار تبیین مولفه های هویت بخش به شکل شهر ایرانی است. لذا مدل «مولفه های موثر در کالبد شهر » در چهار شهر ایرانی شیراز، اصفهان، یزد و بوشهر به آزمون گذاشته می شود. علت انتخاب این شهرها، وجود بافت تاریخی، ارزش تاریخی و شهری آن ها است. روش تحقیق با توجه به کنکاش در شکل شهر ایرانی به صورت توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی و اسنادی می باشد. نتایج حاصل حاکی از وجود مولفه های فرهنگی، سیاسی، اقلیمی و اقتصادی در شکل شهر سنتی ایرانی می باشد و در شهر اصفهان سیاست، شیراز فرهنگ، بوشهر اقتصاد و یزد اقلیم بر هویت کالبدی شهر دارای تاثیر بیشتری بوده است.