ارزیابی تطبیقی پایداری کسب و کارهای کارآفرینانه کشاورزی و نظام های متعارف تولید کشاورزی در استان گلستان

در چارچوب پارادایم اقتصاد اکولوژیکی، بهره گیری از فنون تصمیم گیری چند معیاره رو به افزایش است و ارائه ابزارهای تحلیلی جدید برای حل عملی مسائل پیچیده به هدفی در این زمینه بدل شده اند. در این تحقیق، با بهره گیری از فرآیند تحلیل سلسه مراتبی بر پایه دانش گروهی از خبرگان، به مقایسه چند معیاری و جامع سه نظام زراعی کشاورزی متعارف و کسب و کارهای کشاورزی پرداخته شده است. این تحقیق دو مرحله ای با هدف ارزیابی تطبیقی پایداری کسب و کارهای کارآفرینانه کشاورزی و نظام های متعارف تولید کشاورزی به انجام رسید. در مرحله اول تحقیق، یک مطالعه دلفی در سه دور انجام شد و در نتیجه، 4 گزیدار و 4 معیار (27 زیر معیار) برای اولویت بندی نظام های تولید و بهره برداری کشاورزی بر اساس ظرفیت پایداری شناسایی شد. در مرحله دوم تحقیق، با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، گزیدارها و معیارهای استخراج شده، اولویت بندی شد. نمونه گیری به صورت هدفمند نظری انجام شد. با توجه به هدف تحقیق، معیارهایی برای انتخاب مشارکت کنندگان به عنوان خبرگان کلیدی به شرح زیر در نظر گرفته شد: (1) تجربه عملی در تولید و کسب و کار کشاورزی، (2) تجربه مدیریتی و سیاست گذاری در تولید و کسب و کار کشاورزی و (3) دانش علمی در حوزه مدیریت تولید و کسب و کار کشاورزی. بر این پایه، روی هم رفته از 22 خبره برای مشارکت در انجام مطالعه دلفی کمک گرفته شد. معیارهای شناسایی شده به ترتیب اولویت عبارت اند از: (1) ظرفیت همسازی اکولوژیکی؛ (2) ظرفیت ارزش افزوده اقتصادی؛ (3) ظرفیت مدیریتی سازگار شونده؛ و (4) ظرفیت همگرایی اجتماعی. اولویت معیارها، نشان دهنده ارجحیت دغدغه زیست محیطی مشارکت کنندگان بر مسائل اقتصادی، مدیریتی و اجتماعی است. با توجه به این معیارها و نیز گزیدارهای شناسایی شده، یک درخت تصمیم گیری سه سطحی ترسیم گردید. داده های مورد نیازاز طریق تکمیل 20 پرسشنامه از سوی خبرگان مشارکت کننده در تحقیق بر مبنای مقایسه های زوجی، گردآوری و از نرم افزار 2000Expert Choice برای تحلیل داده های گردآوری شده بهره گرفته شد. گزیدارهای شناسایی شده برحسب میانگین وزنی احراز شده به ترتیب زیر اولویت بندی گردید: (1) کسب و کارهای کشاورزی؛ (2) بهره برداری های تعاونی و (3) بهره برداری های خانوادگی، (4) سیستم کشاورزی تجاری. به طور کلی، نتایج این تحقیق مبین ظرفیت پایداری بیشتر کسب و کارهای کشاورزی نسبت به سه نظام کشاورزی متعارف در استان گلستان است.