تسنن دوازده امامی خراسان (در سده های هشتم و نهم هجری)؛ زمینه ها و علل

با شکل گیری پیوند تشیع و تصوف در سده های 8 و 9 هجریو نفوذ روزافزون تشیع در میان توده های مردم ،شاهد تغییر نگرشتسنن خراسانی-با محوریت صوفیان نقشبندی- هستیم . فضای فرهنگی میان اهل سنت خراسان دراین قرون به جز موارد استثنایی ، بر این باور بود که می توان میان چهار خلیفه و دوازده امام شیعیان جمع کرد و به همه آن ها اعتقاد داشت. عنوانی که به این گرایش و جریان می توان داد، «تسنن دوازده امامی»است.بررسی مجموعه داده های تاریخی و آگاهی های موجود، نشان داددر سده های هشتم و نهم هجری، تلاش های گسترده ای شروع شد تا این فکر را ترویج کند که می توان ضمن پای بندی به کتاب و سنت ، در پینشان دادن معرفتی باطنی و عرفانی از کتاب و سنت بود تا برآورنده نیاز های فکری زمان باشد.این فکر،برخی از علمای اهل سنت خراسان را برآن داشت تا ضمن جلوگیری از رویارویی با تسنن خراسانی، به نوعی با عقب نشینی-به اقتضای زمانه- گرایش به تسنن دوازده امامی را اتخاذ نمایند . دراین گرایش، عواملی چون: توجه نظری و عملی علمای اهل سنت به اهل بیت:، علاقه پادشاهان تیموری به دوازده امام شیعیان، فعالیت چشم گیرعلویان،برآمدن خیزش های تصوفی،عالمان شیعی،مداحان و منقبت خوانان خراسان، نقشی اساسی داشته اند و موضوع بررسی این مقاله هستند.