ارزیابی کمی و کیفی اسانس دو اکوتایپ نعناع دشتی (Mentha spicata L.) در زمان های مختلف برداشت

زمان برداشت گیاهان دارویی در ماه های مختلف سال باعث تغییر تولید ماده موثره گیاهان می شوند. در پژوهش حاضر، کمیت و کیفیت دو اکوتایپ نعناع کاشان و شوشتر در پنج زمان مختلف برداشت مورد ارزیابی قرار گرفت. اسانس نمونه ها به کمک کلونجر و به مدت سه ساعت استخراج و با دستگاه های گازکروماتوگراف و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نشان داد که شرایط دمایی و رطوبتی حاکم بر منطقه در فواصل زمانی برداشت اثر معنی داری روی رشد گیاهان و نهایتا وزن خشک برگ گیاه، میزان و اجزای اسانس دارد. بیشترین وزن خشک برگ نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب در برداشت های سوم و پنجم مشاهده شد ولی برداشت پنجم نعناع شوشتر با برداشت سوم اختلاف معنی داری نداشت. عملکرد تجمعی برگ خشک نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب 37/1066 و 79/1199 گرم در متر مربع بود. بیشترین میزان اسانس نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب در برداشت های سوم و دوم ثبت گردید. عملکرد تجمعی اسانس نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب 58/27 و 80/21 گرم در متر مربع بود. اجزای اصلی نعناع کاشان و شوشتر شامل کارون، لیمونن، سیس دی هیدروکارون و ترانس کاریوفیلن بودند. روند تغییرات کارون و سیس دی هیدروکارون عکس یکدیگر بودند. با این وجود، مقدار کارون در تمام برداشت ها بیش از 50 درصد بود. در مجموع، با توجه به نتایج بازده و کیفیت اسانس، بهترین زمان برداشت دو اکوتایپ، برداشت دوم و سوم بود ولی با مقایسه بازده اسانس و مقدار کارون در اسانس پژوهش حاضر با پژوهش های قبلی، برداشت دو اکوتایپ در زمان های برداشت مورد مطالعه توصیه می گردد.