نگاهی علمی مطالعات تطبیقی و ساختاری به نمونه ای از هنر پیکره سازی تزیینی در آثار فلزی دوره ی ایلامی

مبادلات فرهنگی بین امپراتوری ایلام و بین النهرین موجب خلق آثار هنری مشابه، به خصوص در هنر پیکره سازی شده است. در بسیاری از آثار این دوره، نشانه ی احترام به خدای بزرگتر در اشکال مختلف پیکره ها مشهود است. از جمله آثار ارزشمند دوره ی ایلامی می توان به کلاهخود مفرغی متعلق به موزه ی رضا عباسی تهران با سه پیکره ی تزیینی روی آن اشاره نمود. این اثر، مشابه با کلاهخود موجود در موزه ی متروپولیتن نیویورک بوده، از مجموعه ی خصوصی خریداری و به موزه منتقل شده و تاکنون مطالعه ی و پژوهش خاص و منسجمی در مورد آن انجام نگرفته است. با توجه به شواهد ظاهری، فرضیه ی استفاده از آلیاژی متفاوت با بدنه ی کلاهخود به عنوان پوشش فلزی سطح پیکره ها و گل میخ های اطراف کلاهخود و استفاده از ماده ی آلی در بدنه ی پیکره های تزئینی مطرح بوده است. بر این اساس مطالعه ای علمی با استفاده از روش های میکروسکوپ نوری و روبش الکترون مجهز به سیستم تجزیه ی عنصری (SEM-EDX) و با هدف تجزیه وتحلیل این اثر فاخر به منظور پاسخ گویی به سوالات مطرح در زمینه ی دوره ی تاریخی تکنیک به کار برده شده در ساخت این اثر و مواد مورد استفاده در آن صورت گرفته است. براساس مطالعات تطبیقی صورت گرفته، کلاهخود احتمالا متعلق به دوره ی ایلام میانی است. بررسی های علمی انجام شده نشان می دهد بدنه ی اصلی کلاهخود از برنز قلع و به روش ریخته گری و چکش کاری ساخته شده است. در ساخت بدنه ی پیکره ها از ماده ی قیر طبیعی استفاده شده که به مرور زمان فرسوده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد بدنه ی ساخته شده از مواد آلی پیکره ها با فلز نقره مطلا پوشیده شده و به مرور زمان دچار خوردگی شده اند. همچنین تصاویر میکروسکوپی نشان دهنده ی به کارگیری لیف طلا با فن حرارت دهی در روند پوشش دهی نقره ی به کار رفته بر سطح پیکره ها بوده است و در این فرایند حرارتی، انتشار طلا در لایه ی نقره صورت گرفته است. گل میخ های تزیینی دورتادور کلاهخود در برخی قسمت ها جلای فلزی داشته، اما در بسیاری موارد پوشیده از محصولات خوردگی سبز رنگ مس بوده و از آلیاژ نقره با مقادیری مس ساخته شده اند.