کانی شناسی، ژئوشیمی و منشا کانه زایی آهن و مس در توالی آتشفشانی- رسوبی هرمز، گنبد نمکی زندان، بندر لنگه

گنبد نمکی زندان در شمال شهرستان بندرلنگه و در پهنه زاگرس قرار دارد. این گنبد نمکی از واحد های درهم سازند هرمز شیل، مارن و خاک سرخ به سن پرکامبرین تشکیل شده است و در سازندهای میشان (مارن خاکستری و آهک های رسی)، آغاجاری (ماسه سنگ آهکی و مارن های سرخ رنگ) و بختیاری (کنگلومرا و ماسه سنگ های آهکی چرتی) برون زد یافته است. در داخل سازند هرمز کانه زایی آهن و مس رخ داده است. فراوان ترین شکل کانه زایی آهن به صورت لایه های هماتیت- لیمونیت- اولیژیست (خاک سرخ) در واحد H1 است. شکل دیگر کانه زایی آهن با عیار بالا، اما گسترش محدود، مخلوطی از هماتیت و مگنتیت در سنگ های دیابازی ناشی از فعالیت های ماگمایی در آخرین مرحله تشکیل واحدهای سازنده گنبد نمکی (H4) در منطقه است. کانسنگ آهن منطقه شامل کانه های هماتیت، اسپیکولاریت، مگنتیت، گوتیت و دیگر اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن است. کانه زایی مس (پیریت و کالکوپیریت) به صورت پراکنده در امتداد لایه بندی واحدهای توف و شیل واحد H1 سازند هرمز صورت گرفته است که در اثر فرآیندهای سوپرژن به مالاکیت تبدیل شده است. رابطه معناداری بین میزان فراوانی عناصر با میزان آهن در کانسنگ های آهن وجود دارد؛ به طوری که با کاهش میزان TiO2، K2O، SiO2 و Al2O3 و افزایش میزان Ni و Cr2O3 مقدار آهن افزایش می یابد. حضور مقادیر کم عناصر نامتحرک در گنبد نمکی زندان و دگرسانی های پروپلیتیک، سرسیتی و سیلیسی و کربناتی شدن موجود در آن می تواند نشانی از احتمال منشا سیالی شورابه ای برای کانسار آهن این گنبد باشد؛ هر چند برای اثبات این مهم احتیاج به بررسی های ایزوتوپی و سیالات درگیر است، این کانسار را می توان در ردیف کانسارهای نوع VMS طبقه بندی کرد.