بررسی ارتباط ویژگی های شخصیتی و استعداد حادثه پذیری در رانندگان اتوبوس ایرانی

سالانه هزاران نفر جان خود را در اثر حوادث رانندگی ازدست داده یا دچار صدمات جبران ناپذیری می شوند. بخش قابل توجهی از تصادفات رانندگی، ناشی از اشتباه رانندگانی است که تطابق لازم با شغل را نداشته اند. مطالعات نشان می دهد در صورت یکسان بودن شرایط، درصد کمی از افراد با احتمال بیشتری دچار حادثه می شوند و به عبارت دیگر مستعد حادثه می باشند. هدف از این مطالعه تعیین ارتباط میان استعداد حادثه پذیری و ویژگی های شخصیتی در رانندگان اتوبوس می باشد.
این مطالعه مقطعی در زمستان سال 1394 به منظور تعیین ارتباط ویژگی های دموگرافیک و شخصیتی رانندگان اتوبوس با استعداد حادثه پذیری آن ها انجام شده است. در این مطالعه به منظور سنجش ویژگی های شخصیتی، شناختی از پرسشنامه NEO استفاده گردید. مهم ترین خطاهای شغل رانندگی از مطالعات گذشته استخراج گردید و به منظور ثبت خطاهای رانندگان از سرعت و شتاب سنج GPS و ضبط تصاویر با دوربین از زوایای مختلفی بهره گیری شد. نمونه های موردبررسی از رانندگان یک شرکت حمل و نقل بین شهری که از بسیاری از جنبه ها با یکدیگر شباهت داشتند انتخاب شدند. به منظور تحت کنترل قرار دادن پارامترهای محیطی، کلیه نمونه ها در ساعات مشخصی از روزهای هفته که شرایط ترافیکی و آب و هوایی مشابهی داشتند در طول یک دوره 20 روزه جمع آوری گردید. به منظور بررسی ارتباط میان پارامترها از آزمون آماری غیر پارامتریک Spearman و نرم افزار SPSS نسخه 19 بهره گیری شد.
نتایج امتیازات کسب شده توسط رانندگان در عامل های پنج گانه شخصیتی پرسشنامه NEO، نشان داد که از لحاظ عامل روان رنجوری، برون گرایی، تمایل به کسب تجربیات تازه، توافق پذیری و مسئولیت پذیری به ترتیب 72%، 33%، 69%، 41% و 100% رانندگان در سطح اول یعنی امتیاز بین24-12 قرار دارند و 27%، 66%، 30%، 58% در سطح متوسط یعنی بازه 48-24 قرار دارند. نتایج آزمون های همبستگی میان تعداد خطای رانندگان با صفات پنج گانه شخصیتی دارای ارتباط معنادار بود (05/0>P).
رابطه همبستگی میان تعداد خطاهای هر یک از رانندگان با امتیاز کسب شده در پرسشنامه شخصیتی NEO نشان می دهد استفاده از این پرسشنامه می تواند در شناسایی رانندگان مستعد حادثه ، به خصوص در مواقعی که داده های تاریخی مربوط به حوادث این رانندگان وجود ندارد، موثر باشد.