واکنش برخی خصوصیات زراعی باقلا (Vicia faba L.) به کودهای زیستی در شرایط تنش کم آبی

ایران عمدتا در اقلیم خشک و نیمه خشک قرار گرفته است، که در آن در کمبود آب یک مشکل عمده در تولید محصولات زراعی به شمار می رود. در چنین مناطقی که کمبود آب فاکتور اصلی محدود کننده برای زراعت محسوب می شود. کشاورزان این مناطق اغلب علاقه مند به کشت محصولاتی هستند که قادر به انطباق با شرایط خشکسالی باشند. کودهای زیستی در کشاورزی پایدار به عنوان یک جایگزین برای کود های شیمیایی معرفی شده اند. این کودها متشکل از باکتری ها یا قارچهای مفیدی هستند که از طریق روش هایی مانند تثبیت نیتروژن، انحلال فسفات و رهاسازی یون پتاسیم قادر به بالابردن حاصلخیزی خاک، افزایش رشد گیاه و عملکرد محصول هستند، لذا هدف از این مطالعه، بررسی استفاده از کودهای زیستی در تنش خشکی بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و زراعی باقلا در مزرعه بود.
این آزمایش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف آبیاری و کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد باقلا به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی - شهرستان نقده در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمار آبیاری در سه سطح (آبیاری بعد از 50 (شاهد)، 100 (تنش متوسط) و 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش شدید)) در کرت های اصلی و کودهای زیستی در چهار سطح (ازتوباکتر، فسفر بارور-2، ترکیب ازتوباکتر + فسفر بارور-2 و عدم مصرف کود زیستی) در کرت های فرعی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد که تیمارها اثر معنی داری بر ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد زیستی و عملکرد دانه داشتند، اما اثر متقابل سطوح آبیاری و کودهای زیستی بر هیچکدام از صفت های مورد مطالعه معنی دار نبود. در مقایسه تنش شدید (کمترین میزان عملکرد و اجزای عملکرد)، با شرایط بدون تنش، ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد زیستی و عملکرد دانه به ترتیب 90/21، 83/39، 83/28، 15/26، 33 و 38 درصد کاهش یافت. کاربرد تلفیقی ازتوباکتر + فسفر بارور-2 نسبت به تیمارهای مصرف جداگانه بیشترین تاثیر را در افزایش صفات مطالعه شده داشتند.
به طور کلی از نتیجه این آزمایش چنین می توان استنباط کرد که تیمارهای تلقیح با کودهای زیستی نتوانست اثرات نامطلوب تنش خشکی را کاهش دهد و بر عملکرد اثر افزایشی چشمگیری داشته باشد. لذا، برای حصول عملکرد مطلوب در مناطق خشک و نیمه خشک، آبیاری در تمامی مراحل رشد گیاه باقلا توصیه می شود.