اثر تغییرات جهانی ارزش دلار و قیمت نفت بر تراز تجاری و رشد اقتصادی ایران: تحلیلی در چارچوب یک الگوی اقتصاد سنجی کلان ساختاری

پس از جنگ جهانی دوم، دلار ارز پایه قرار گرفته و در بازارهای جهانی قیمت بسیاری از کالاها، از جمله نفت، بر حسب دلار تعیین می شوند. کاهش ارزش دلار نسبت به سایر ارزها در یک ارتباط منطقی باعث می شود تا قیمت نفت افزایش پیدا کرده و درآمد ارزی کشورهای نفتی بیشتر شود. این مقاله به تدوین یک الگوی اقتصاد سنجی کلان ساختاری نسبتا کوچک مقیاس با توجه به ساختار خاص اقتصاد ایران پرداخته است تا به کمک آن اثر تغییرات ارزش دلار و قیمت نفت بر تراز تجاری و رشد اقتصادی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. این الگو دارای 24 معادله کوتاه مدت و بلند مدت رفتاری، 11 معادله ارتباطی و 27 معادله تعریفی و اتحادی است. ضرایب معادلات الگو در چارچوب متدولوژی همجمعی و به روش ARDL با استفاده از داده های سری زمانی سال های 1342 تا 1391 برآورد شده و مناسب بودن الگو با استناد به آزمون های آماری و شبیه سازی های پویا صورت گرفته به تایید رسیده است. نتایج شبیه سازی های انجام شده موید آن است که وقتی ارزش دلار تنزل داده شده و قیمت نفت در بازار جهانی افزایش می یابد، از یک سو درآمدهای ارزی کشور از محل صاردات نفتی افزایش می یابد و از سوی دیگر وارادات کل نیز فزونی می گیرد در عین حال در پی افزایش قیمت جهانی نفت، سطح عمومی قیمت ها در داخل کشور به دلیل تورم وارداتی افزایش می یابد. در مجموع خروجی های الگو نشان می دهد که در پی افزایش درآمد های نفتی که به دلیل کاهش ارزش دلار و افزایش قیمت نفت در بازار جهانی رخ می دهد، کاهشی در رشد اقتصادی ایران مشاهده نمی شود.