بررسی تطبیقی نقوش دستبافته های ایل شاهسون و قفقاز

شاهسون ها یا عشایر ایلسون (عشایر شاهسون بعد از انقلاب نام خود را به «ایلسون» تغییر دادند)، یکی از مهمترین طوایف شمال غربی و ترک زبان ایران به شمار می روند. سرزمین کنونی این ایل، منطقه کوهستانی اهر، مشکین شهر، دشت مغان، کناره های رود ارس و پاره ای دیگر از مناطق آذربایجان شرقی است. آنها به تولید سوماک، کیف گلیم (مفرش)، بافته های مسطح، رو کرسی، پالاس و ورنی شهرت دارند. در طرح و بافت گلیم های آنها نوعی محدودیت به چشم می خورد. از نگاره های بزرگ و برجسته، به صورت ردیفی استفاده شده است. اکثریت این نقوش در بافته های قفقاز و آناتولی نیز مشاهده می گردد. بعضی شباهت های اقوام شاهسون و قفقاز به حدی است که امکان تمایز آنها به سختی میسر است، به خصوص در بافته های قدیمی تر که مربوط به زمانی است که مرزهای جنوبی قفقاز و شاهسون یکی بوده اند. هدف از این تحقیق، بررسی تطبیقی عناصر تزیینی و نقوش گلیم های ایل شاهسون و منطقه قفقاز است. این مقاله با هدف پاسخگویی به سوالات زیر نوشته شده است: 1) نقوش تزیینی بافته های ایل شاهسون چه هستند؟، 2) نقوش بافته های منطقه قفقاز چه عناصر تزیینی در بر دارند؟ و 3) نقوش دو منطقه چه شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ مقاله از نوع تاریخی و روش بررسی، توصیفی- تحلیلی است. بر اساس این روش ابتدا مناطق و سپس نقوش بافته ها توصیف و تحلیل می شوند. گردآوری مطالب از منابع کتابخانه ای و الکترونیکی انجام گرفته است.