بررسی و تحلیل مطالعات باستان شناختی پاسارگاد

قلت آثار باستانی دوره هخامنشی، مطالعه دقیق و موشکافانه معدود آثار موجود را جزء ضروریات باستان-شناختی عصر هخامنشی نموده. در این بین پاسارگاد به عنوان قدیمی ترین مکان باستانی هخامنشی جایگاه ویژه-ای در پژوهشهای باستان شناختی آن دوره دارد به ویژه اینکه در مورد پاسارگاد این سوال که پاسارگاد چگونه جائی بوده؟ همواره ذهن باستان شناسان را به خود مشغول داشته، برخی بر این باور بودند که آنجا کمپ بزرگی بوده که به عنوان اولین اقامتگاه پارسیان در سرزمین فارس، بنا گردیده بود. برخی دیگر آنجا را مقر حکومتی و اداری یا مذهبی اوایل هخامنشی و بعضی دیگر آنجا را نمونه کامل یک شهر قرن ششم ق.م و نخستین پایتخت هخامنشیان می دانند. علاوه بر نظریات ارائه شده از سوی سیاحان و جهانگردان، در طول قرن بیستم کاوشها و بررسی های باستان شناختی مهمی توسط هرتسفلد، علی سامی، استروناخ و رمی بوشارلا در آنجا صورت پذیرفت که هر کدام به نوبه خود اطلاعات ارزشمندی در اختیار محققین و علاقه مندان فرهنگ و تمدن عصر هخامنشی قرار داد و مطالعه دقیق نتایج این پژوهشها حکایت از آن دارد که بایستی به پاسارگاد به عنوان اولین شهری که بنا به خواست و دستور هخامنشیان بنا گردیده بود و نخستین پایتخت آن هم به شمار می رفت توجه بیشتری معطوف داشت و برای تکمیل اطلاعات انجام بررسی ها و کاوشها و مطالعات باستان شناختی بیشتر اجتناب ناپذیر است.