شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر مشارکت بهره برداران در اقدامات بیولوژیکی حوضه آبخیز سجادرود، استان مازندران

امروزه، تلاش برای احیای مراتع با مشارکت بهره برداران در چارچوب طرح های مرتع‏داری به عنوان یک برنامه مدون مدیریتی گامی ضروری به منظور توسعه پایدار است. اجرای برنامه های مدیریتی و اصلاحی در مراتع بدون مشارکت بهره برداران امکان پذیر نیست. بنابراین، در مطالعه حاضر عوامل موثر بر مشارکت بهره برداران در اجرای طرح ها و عملکرد اجرای عملیات بیولوژیک در مراتع ییلاقی حوضه آبخیز سجادرود بابل بررسی شده است. به این منظور، تحقیق در دو بخش مطالعه کیفی (پرسشنامه ای) و کمی (میدانی) در شش سامان دارای طرح مرتع‏داری و فاقد آن انجام شد. بخش پرسشنامه ای با بررسی 34 شاخص از 117 بهره بردار و با استفاده از تحلیل عاملی بررسی شد. بخش کمی به منظور بررسی و مقایسه میزان اثربخشی طرح ها در برآورد و مقایسه تولید علوفه و پوشش تاجی در عرف ها انجام شد. به‏منظور اطمینان از انسجام درونی متغیرها و مناسب بودن آنها برای آزمون تحلیل عاملی، از آزمون KMO و بارتلت استفاده شد. نتایج نشان داد بعد از اجرای عملیات بیولوژیک، تولید در کل سامان های عرفی بهبود یافت، ولی اختلاف تولید علوفه در سامان های دارای طرح و فاقد طرح معنا دار نشد. همچنین، مقدار آماره KMO، 781/0 و آماره بارتلت نیز 23/81 با سطح معنا‏داری 99 درصد بوده است. نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی نشان داد عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیست‏محیطی و اجرایی 68/81 درصد از تغییرات مشارکت نکردن بهره برداران در اقدامات بیولوژیکیرا تبیین کردند. عوامل اجرایی و اجتماعی به ترتیب با 64/35 و 88/7درصد از کل میزان تغییرات، بیشترین و کمترین عوامل موثر بر مشارکت بهره برداران در اجرای طرح ها بودند. با توجه به آنکه تاثیرگذارترین عامل در مشارکت بهره برداران عامل اجرایی شناخته شد، پیشنهاد می شود به منظور موفقیت در عملیات بیولوژیک انجام شده و موفقیت در اثربخشی مطلوب آنها، شیوه مدیریت اصلاح و نظارت بر اجرای طرح ها صورت گیرد.