مسیر تحول اخلاقی در تفسیر المیزان

ادوار نخستین عرفان مسلمین با ارائه طرح های متعددی در عرصه سلوک همراه بوده است، ولی در دوره های اخیر توجه چندانی به این مقوله دیده نمی شود. علامه سید محمدحسین طباطبایی به عنوان اندیشمندی جامع و کم نظیر، توجهی ویژه به این مقوله داشته و در ضمن درس های سلوکی و مباحث تفسیری به این موضوع پرداخته که گفت وگوهای اخیر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این مقاله تلاش دارد تا طرح های علامه در تفسیر المیزان را در پرتوی گفته های دیگر ایشان در این کتاب و دیگر کتاب هایشان، تحلیل کند. پیشینه این نگاه را باید در نوشته های منسوب به بحر العلوم و پیش تر از آن، در کتاب مواقع النجوم یافت. در این بررسی تحلیل محتوای نظر علامه، به تفسیر ایشان از آیات مورد استشهاد و درس های کتاب لب اللباب توجه شده است. در ارزیابی نظرات و مستندات افزون بر بهره گیری از روایات و آیات وارده در بحث اسلام و ایمان، به چگونگی استنباط از آیات و قوت و ضعف آن توجه شده و با پرهیز از ایرادات نقضی، تلاش شده تا تحلیل های متفاوتی از آیات مورد استناد به دست داده شود. حاصل این بررسی کوتاه، ارزیابی انسجام و اتقان دو طرح علامه و مستندات آن و همچنین ترسیم برخی نقاط قوت و ضعف طرح های تودرتوی اسلام و ایمان است.