تاثیر دو نوع آنتی بیوتیک دارویی بر برخی ویژگی های زیستی دو خاک رسی و لوم شنی

امروزه کاربرد بی رویه و نادرست آنتی بیوتیک های دارویی به یک مشکل اساسی در رابطه با آلودگی و تخریب زیست بوم های مختلف تبدیل شده است. خاک از جمله زیست بوم هایی می باشد که به دلیل دریافت کودهای جانوری دارای مقادیر زیاد آنتی بیوتیک، به شدت تحت تاثیر این مواد قرار می گیرد. با توجه به این که فعالیت های میکروبی خاک با سلامت و کیفیت خاک رابطه مستقیم دارند، لذا در این مطالعه تاثیر دو آنتی بیوتیک دارویی جنتامایسین و تری متوپریم بر فعالیت جامعه میکروبی دو خاک رسی و لوم شنی مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و دو نمونه خاک با بافت مختلف که در طول 10 سال اخیر هیچ نوع کود دامی دریافت نکرده بودند انتخاب شدند و از عمق 25-0 سانتی متری نمونه برداری انجام گرفت. غلظت های متفاوت از آنتی بیوتیک های جنتامایسین و تری متوپریم (1/0، 1، 10 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم) از محلول های مادر با غلظت 1000 میلی گرم بر لیتر تهیه و به نمونه های خاک اضافه شدند. در فواصل زمانی 0، 2، 8، 15 و 30 روز مقدار تنفس پایه و برانگیخته با سوبسترا و کاهش آهن فریک در نمونه های خاک اندازه گیری شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل و سه تکرار انجام گرفت. سطح صفر آنتی بیوتیک نیز به عنوان تیمار شاهد لحاظ شد.
در خاک رسی، فعالیت های تنفسی در تیمارهای دریافت کننده جنتامایسین اختلاف کاهشی معنی داری را با تیمار شاهد پس از گذشت 2 روز نشان دادند. پس از گذشت 8 روز در مقایسه با روز 2 ام فعالیت های تنفسی خاک کاهش بیشتری نشان دادند. مقدار تنفس پایه در روز 8 ام در سطوح 1/0، 1، 10 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم جنتامایسین به ترتیب 52، 66، 68 و 84 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش نشان داد. تنفس برانگیخته با سوبسترا در زمان های مختلف انکوباسیون روندی مشابه تنفس پایه را نشان داد. مقدار تنفس پایه در خاک لوم شنی در حضور جنتامایسین پس از گذشت 2 روز نسبت به سایر زمان ها کمترین مقدار بود و پس از گذشت 8 روز دوباره افزایش نشان داد. در خاک رسی مقدار تنفس پایه در روز 8 ام آزمایش در تیمارهای دریافت کننده سطوح 1/0، 1، 10 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم تری متوپریم نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 51، 55، 59 و 89 درصد کاهش داشت. در خاک لوم شنی تنفس پایه و برانگیخته با سوبسترا در حضور تری متوپریم پس از گذشت 2 روز کمترین مقدار را نشان دادند و در تمامی تیمارها اختلاف معنی داری با تیمار شاهد مشاهده شد. در خاک رسی در سطوح مختلف هر دو آنتی بیوتیک، سهم آهن فرو از تیمار شاهد در روز 2 ام بیشتر از روز 8 ام بود. در خاک شنی بیشترین تاثیر منفی دو آنتی بیوتیک بر سهم آهن فرو در روز 2 ام مشاهده شد. به طو کلی، باکتری های کاهنده آهن فریک در خاک های دریافت کننده تری متوپریم کمتر تحت تاثیر اثر منفی قرار گرفتند که به دلیل تفاوت در عملکرد این دو آنتی بیوتیک می باشد.
اثر آنتی بیوتیک ها بر فعالیت های زیستی خاک به طول زمانی که خاک در معرض آنتی بیوتیک قرار گرفته و همچنین عملکرد آنتی بیوتیک مصرفی و ویژگی های خاک بستگی دارد. فعالیت های میکروبی خاک حتی از سطوح غلظتی پایین آنتی بیوتیک ها نیز تاثیر منفی می پذیرند. لذا به منظور کاهش خطر آلودگی محیطی، بایستی جوانب احتیاط در رابطه با استفاده از آنتی بیوتیک ها در انسان و دام رعایت شود.