اثر تنش شوری بر عملکرد، غلظت و توزیع برخی عناصر در اندام های مختلف دو رقم برنج(Oriza sativa. L)

به منظور بررسی اثر تنش شوری بر تجمع یون‏ ها در ژنوتیپ های حساس (IR29) و متحمل به شوری (FL485) برنج، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در پژوهشکده بیوتکنولوژی کرج در سال 1393 اجرا شد. بذرهای ارقام متحمل و حساس به شوری در محیط کشت یوشیدا رشد داده شدند و پس از 28 روز با دو غلظت صفر و 100 میلی مولار کلرور سدیم تیمار شدند. نمونه‏ ها از برگ پرچم، ساقه و خوشه هر گیاه به صورت جداگانه در زمان‏ های صفر، 7، 14، 21 و 28 روز پس از شروع اعمال تیمار جمع ‏آوری شد و غلظت عناصر سدیم، پتاسیم، کلر، کلسیم و منیزیم در هر یک از اندام‏ ها به طور جداگانه اندازه‏ گیری شدند. نتایج نشان داد که تحت تنش درصد افزایش تجمع سدیم در برگ پرچم، خوشه و ساقه رقم حساس نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 139، 71 و 121 درصد و بیش از رقم متحمل بود. کاهش قابل توجهی در غلظت پتاسیم برگ پرچم، ساقه و خوشه هر دو رقم در شرایط شوری مشاهده شد. شوری موجب تجمع قابل ملاحظه کلر در برگ پرچم و ساقه رقم حساس به ترتیب به میزان 53 و 111 درصد در مقایسه با تیمار شاهد شد. کاهش چشم گیری در غلظت کلر اندام ‏های رقم متحمل به استثنای ساقه آن در شرایط تنش مشاهده شد. در شرایط تنش، تجمع کلسیم در بخش ‏های مختلف رقم متحمل به طور قابل توجهی بیش از رقم حساس بود. به محض اعمال تیمار شوری غلظت منیزیم غلاف برگ و برگ پرچم هر دو رقم به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافت، درحالی که، تغییرات معنی‏ داری در میزان غلظت منیزیم سنبله هر دو رقم مشاهده نشد. شوری موجب کاهش معنی ‏دار عملکرد (4/48 درصد) و اجزای عملکرد دانه در رقم حساس شد، حال آن که درصد کاهش عملکرد در رقم متحمل معنی‏ دار نبود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ FL485 دارای سازوکار کاهش سرعت انتقال سدیم و کلر به بخش ‏های فعال گیاه نظیر برگ‏ های جوان و خوشه می‏ باشد و بدین ترتیب از بروز خسارت به این اندام‏ ها جلوگیری کرده و مانع از کاهش معنی ‏دار عملکرد می ‏شود.