تعیین شاخص های مناسب برای ارزیابی تحمل به خشکی در لاین های دابل هاپلوئید گندم نان(Triticum aestivum. L)

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی ارقام گندم و شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس بر اساس شاخص های حساسیت و تحمل به تنش، پژوهشی در سال زراعی 95-1394 در دو شرایط آبی و تنش خشکی در قالب طرح لاتیس ساده 7 در 7 (شامل 7 بلوک ناقص) و با 2 تکرار برای 49 ژنوتیپ گندم شامل 45 لاین دابل هاپلوئید گندم (هاپلوئید مضاعف) به همراه والدین و دو رقم محلی (گاسکوژن و پیشتاز) به عنوان شاهد، در شهرستان شاهرود اجرا شد. نتایج همبستگی بین شاخص های تحمل به خشکی و عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش نشان داد که شاخص های میانگین حسابی(MP) ، میانگین هارمونیک(HM) ، میانگین هندسی(GMP) و شاخص تحمل(STI) همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی داشتند و به عنوان شاخص های مناسب جهت گزینش ارقام پرمحصول در هر دو محیط تنش و بدون تنش شناسایی شدند. در بین این شاخص ها شاخص STI به عنوان بهترین شاخص تعیین شد. بیش ترین مقدار شاخص های بالا نیز متعلق به لاین دابل هاپلوئید 43 (DH43) بود. تجزیه به مولفه های اصلی بر اساس هفت شاخص تحمل به خشکی و عملکرد دانه در دو شرایط تنش و بدون تنش نشان داد که مولفه اصلی اول، 15/68 درصد و مولفه اصلی دوم 39/31 درصد از تنوع داده های اولیه را توجیه کرده و بدین ترتیب این دو مولفه اصلی مجموعا 55/99 درصد از کل تنوع را توصیف نمودند. با رسم نمودار بای پلات مشخص شد که دابل هاپلوئیدهای DH43، DH22، DH89، DH19 و DH13 متحمل ترین لاین ها به تنش خشکی در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه بودند.