بررسی تطبیقی سرزندگی در فضاهای تجاری تاریخی و مدرن شهر تبریز (مطالعه موردی: بازار تاریخی و برج بلور تبریز)

سرزندگی محیط های شهری موضوعی است که در مطالعات، تحقیقات و پروژه های شهرسازی ایران از آن غفلت شده است. امروزه به دلایل گوناگون تامین نشاط و سرزندگی شهری، به ویژه در فضاهای تجاری، به یکی از دغدغه های اصلی نظام های مدیریت و برنامه ریزی شهری در کشورها، به ویژه در کشورهای توسعه یافته، تبدیل شده است. هدف مقاله حاضر، ارائه معیارهای سرزندگی فضاهای شهری، سنجش این معیارها در فضاهای تجاری تاریخی و مدرن، و عرضه راهکارهایی برای ارتقای این ویژگی در فضاهای تجاری مدرن است. فرض پژوهش این است که میزان سرزندگی در فضای تاریخی بازار تبریز به دلیل موقعیت، اجتماع پذیری و پیوستگی مجموعه فعالیت ها بیشتر از فضاهای تجاری مدرن مانند برج بلور است. روش پژوهش توصیفی -استنباطی است. فرضیه یادشده با رویکردی قیاسی، نگرشی استقرایی و با بررسی مبانی نظری، ضمن جمع آوری اطلاعات با پرسشنامه، آزمون شده است. برای تحلیل آماری داده ها نیز از آزمون میانگین و T تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان می دهد بازار تاریخی تبریز به عنوان نماد حیات اجتماعی و مجموعه ای چندعملکردی، از اجتماع پذیری و سرزندگی بیشتری برخوردار بوده؛ اما موقعیت قرارگیری (تداخل حرکت سواره و پیاده) و بی توجهی به معیارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و همچنین انعطاف پذیری باعث کاهش سرزندگی در برج بلور شده است. سرزندگی محیط تجاری مستلزم تداوم حضور و فعالیت انسان و ایجاد محیط های امن و پیاده مدار برای پذیرش بیشتر شهروندان و رونق تجاری است؛ بنابراین، نتایج پژوهش بر لزوم توجه شهرسازان و برنامه ریزان به بازیابی مفهوم بازار تاریخی به عنوان نماد حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهروندان در طراحی فضاهای تجاری امروزی تاکید می کند.