بررسی ظرافت های لغوی واژه «فقیر» در نهج البلاغه و مترادف های آن بر اساس رابطه هم نشینی و جانشینی

یکی از مهم ترین گروه های جامعه که مورد نظر امام علی (ع) بوده است، گروه فرودستان یا فقرا است. امام (ع) در جای جای نهج البلاغه، کارگزاران و مسئولان حکومتی و عموم مردم را به رعایت حال آنان و حفظ حقوقشان سفارش می کند. آنچه بر اهمیت این مقاله می افزاید این است که گروه فرودستان و فقرا شامل چه دسته ای از افراد جامعه می شود و مسئولان در برابر آنان چه وظایفی دارند؟ در این مقاله دقائق لغوی واژه «فقیر» در نهج البلاغه بر اساس رابطه هم نشینی و جانشینی بررسیی می شود. واژه «فقیر» در نهج البلاغه با واژه هایی نظیر مسکین، اهل البوسی، زمنی، قانع، معتر، ضعیف، سائل، مدفوع، غارم، ابن سبیل، هم نشین شده است و با واژه هایی نظیر اهل الحاجه و محتاجین، اهل الفاقه، غرثی و سغب امکان جانشینی دارد. از این رابطه هم نشینی و جانشینی مشخص می شود که در تمام کلمات هم نشین با «فقیر» نوعی نیاز و احتیاج به کمک وجود دارد حال یا این نیاز یک نیاز مادی است یا نیاز معنوی همچنین در واژه های هم نشین با «فقیر» در شدت نیاز آن آنان به کمک تفاوت هایی وجود دارد. از نگاه امام (ع) کمک به فقرا هم وظیفه کارگزاران است و هم وظیفه مردم و ثروتمندان.